De bloedwraak van een antiheld

Blue Ruin  van Jeremy Saulnier     ★★★½

Dwight (gespeeld door Macon Blair) is dakloos. Hij eet uit vuilnisbakken, slaapt in zijn auto (een roestige Pontiac Bonneville) en breekt in bij wildvreemden om een bad of douche te kunnen nemen. Wanneer hij hoort dat iemand uit de gevangenis komt met wie hij nog een oude rekening te vereffenen heeft, besluit hij dat de tijd aangebroken is om eindelijk wraak te nemen. Dwight is echter absoluut niet voorbereid op wat hem allemaal te wachten staat...

Menselijk-al-te-menselijk

Blue Ruin (bekijk de trailer hier) is een boeiende neo noir thriller over een escalerende vendetta -noem het een postmoderne Griekse tragedie- met een menselijk-al-te-menselijke antiheld. Net zoals met Dustin Hoffman als held tegen wil en dank in Straw Dogs (bekijk de hele film hier), kan men zich als kijker makkelijker identificeren met everyman Dwight dan met een koelbloedige wraakengel zoals Lee Marvin als Walker in Point Blank (1967), Sylvester Stallone als Rambo in First Blood (1982) of Mel Gibson als Porter in Payback uit 1999 (bekijk de hele film hier). Blue Ruin bevat overigens een scène waarin Dwight met een knipoogje naar First Blood eigenhandig een wond op zijn been verzorgt, zij het dan zonder de stalen zenuwen van Rambo. Het moge duidelijk zijn: Dwight is geen quasi bovenmenselijke vechtmachine, maar een Jan Modaal van vlees en bloed. Geen wonder dus dat hij uiteindelijk wijselijk besluit om naar het ziekenhuis te gaan om zijn wonde te laten verzorgen door iemand die daar verstand van heeft.

Macon Blair als Dwight (na een scheerbeurt).

Het onhandige gesukkel van Dwight zorgt, als ging het om een film van de gebroeders Coen (lees ons biografische portret hier), voor even spannende als tragikomische situaties. Zoals de sequentie waarin Dwight een band platsteekt van een auto die hij even later echter nodig blijkt te hebben om uit een hachelijke situatie te ontsnappen. Of de scène waarin een lijk in de koffer van zijn auto nog springlevend blijkt. In dat opzicht is Dwight een bijna even grote, hoewel veel roekelozere loser als de klungelende Jerry Lundegaard (één van de beste movie villains aller tijden) in de zwarte misdaadkomedie Fargo van de gebroeders Coen: het door William H. Macy briljant vertolkte personage dat de filmgeschiedenis inging als één van de zieligste would-be-criminal sukkels ooit (bekijk een hilarisch filmfragment hier). 

Behalve geklungel, draagt ook ongelukkig toeval bij tot de spankracht van Blue Ruin, net zoals pech ook spannende wendingen gaf aan de meeslepende misdaadfilms Blood Simple (1984) van de gebroeders Coen (bekijk de hele film hier), Pulp Fiction (1994) van Quentin Tarantino, A Simple Plan (1998) van Sam Raimi (bekijk de trailer hier) en No Country for Old Men (2007) van de gebroeders Coens (bekijk de trailer hier en een filmfragment hier).

Pure cinema

Blue Ruin is pure cinema: de beelden vertellen het verhaal, en de gelaatsuitdrukkingen van Dwight zeggen meer dan zijn spaarzame dialogen. "I don't have a speech", zegt hij terecht (hoewel dat in feite ook een, zij het zeer beknopte, speech is). 

Macon Blair heeft de juiste, wanhopige en weifelende uitstraling als de verbeten antiheld Dwight. En Devin Ratray vertolkt een kleine maar fijne bijrol als een gun crazy hillbilly die Dwight te hulp schiet (dat laatste mag u ook letterlijk nemen).

Devin Ratray (links) als een oude vriend van Dwight.

Prozaïsch

In de finale van Blue Ruin verwerkte regisseur Jeremy Saulnier (die ook het scenario schreef én het camerawerk deed) een knipoogje naar de memorabele "the horror"-speech van Marlon Brando (onze favoriete acteur) als de enigmatische kolonel Kurtz in het briljante anti-oorlogsepos Apocalypse Now van Francis Ford Coppola uit 1979 (bekijk die scène met Brando hier). Maar in Blue Ruin klinkt de speech véél prozaïscher: "The keys are in the car." Ook het laatste shot in Blue Ruin heeft betrekking op een banaliteit, hoewel het simpele ding veel leed had kunnen voorkomen indien het op tijd gearriveerd was. Het zijn voorbeelden van de wijze waarop Blue Ruin aantoont hoe het leven aan elkaar hangt met schijnbaar triviale schakels; metaforen voor het schrille contrast tussen de ongeloofwaardige exploten van de stereotiepe actiehelden uit Hollywood en het doorgaans allesbehalve heroïsche karakter van de wijze waarop gewone stervelingen de vergissingen opstapelen en door de weerbarstige werkelijkheid van de wieg naar het graf sukkelen.

JN.

Blue Ruin (USA-2013): in de bioscoop sinds 30 april 2014.

Met: Macon Blair en Devin Ratray.

Genre: neo noir wraakthriller / psychosociaal misdaaddrama

Klik op de oranje link voor de trailer: Blue Ruin - trailer