Een smerige oorlog

Hearts and Minds  van Peter Davis     ★★★½

Geregisseerd door de Amerikaanse CBS-journalist Peter Davis, is Hearts and Minds een ontluisterende documentaire uit 1974 over de complexe politieke, ideologische, strategische en economische drijfveren achter de oorlog in Vietnam.

Gebruikmakend van historisch beeldmateriaal en getuigenissen van voor- en tegenstanders van de oorlog, toont Davis hoe de publieke opinie in de VS, Vietnam en de rest van de wereld jarenlang misleid werd in het belang van de imperialistische agenda van politici, bankiers en het militair-industrieel complex.

Hearts and Minds won de Oscar voor beste documentaire en werd door de Amerikaanse documentairemaker Michael Moore zelfs omschreven als "de beste documentaire die ik ooit gezien heb". Dat vinden wij overdreven, maar toch kunnen wij deze boeiende en leerzame documentaire van harte aanbevelen.

Hartverscheurend

Davis laat zowat alle betrokken partijen aan het woord: soldaten en hun families, krijgsgevangenen en politieke gevangenen, politici, presidenten, regeringsfunctionarissen en hoge militairen, opportunistische zakenlui, Noord- en Zuid-Vietnamese burgerslachtoffers en oorlogsvluchtelingen, de ouders van gesneuvelde soldaten, gedesillusioneerde Vietnamveteranen, vredesactivisten, en één van de vele Amerikaanse deserteurs die de gruwelijke oorlog niet meer konden verzoenen met hun geweten. Het beeldmateriaal toont onder meer lijf-aan-lijf-gevechten in de Vietnamese jungle, grootschalige Amerikaanse bombardementen, meedogenloze raids op Vietnamese plattelandsdorpjes, koelbloedige executies, trieste ziekenhuisscènes met verminkte soldaten die een kunstbeen passen, en een hartverscheurend tafereel van een Vietnamese moeder die uitzinnig van verdriet in het graf van haar dode zoon wil kruipen.

Het beroemdste historische beeldfragment in Hearts and Minds is ongetwijfeld dat van het 9-jarige Zuid-Vietnamese meisje Kim Phuc terwijl zij met derdegraads brandwonden op haar naakte lichaam wegvlucht van de napalm-hel die Zuid-Vietnamese bommen net hebben ontstoken in haar dorpje. Behalve een cameraploeg, was ook de Vietnamese persfotograaf Nick Ut ter plaatse. Zijn iconische foto van het navrante drama ging destijds de wereld rond, leverde Ut een Pulitzer Prijs op, werd in 1972 verkozen tot de World Press Photo of the Year en droeg bij tot een kantelmoment in de internationale publieke opinie, die het oorlogsgeweld intussen al grondig beu was en de foto beschouwde als de druppel die de emmer deed overlopen. Toen de Amerikanen drie jaar later onder druk van het toenemende protest tegen de oorlog uiteindelijk met de staart tussen de benen uit Vietnam wegtrokken, was het kwaad echter al geschied en lieten ze een geruïneerd en getraumatiseerd land achter.

Het iconische beeld dat de Vietnamese persfotograaf Nick Ut nam van
het door napalm verbrande Zuid-Vietnamese meisje Kim Phuc (midden)
ontketende een internationale storm van protest tegen de Vietnamoorlog.

De verkeerde kant 

Hearts and Minds is nogal slordig gemonteerd. Maar de beelden en getuigenissen zijn hoe dan ook verplichte kost voor al wie nog twijfelt aan het genocidale karakter van één van de smerigste oorlogen in de wereldgeschiedenis. Zo vertelt een Vietnamese man dat hij zelf zeven van zijn kinderen verloor in de oorlog. Terwijl hij zijn tragische verhaal doet, zien we hem doodskistjes voor andere gesneuvelde kinderen timmeren. Op de vraag hoe zijn eigen kinderen gestorven zijn, antwoordt de man: "Aan vergiftiging door chemische producten die Amerikaanse vliegtuigen massaal over het platteland sproeien."

De Vietnamoorlog is door de Amerikaanse autoriteiten altijd voorgesteld als een noodzakelijk kwaad om het Vietnamese volk te bevrijden van de communistische invloedsfeer in Indo-China. Hearts and Minds toont echter dat het Vietnamese volk streefde naar onafhankelijkheid van zijn oude Franse kolonisator en dat Amerika steun verleende aan Frankrijk om de imperalistische belangen van het westen in de regio veilig te stellen. De machtsstrijd tussen het westersgezinde Zuid-Vietnam en het communistische Noord-Vietnam stortte de Vietnamese bevolking in een afschuwelijke burgeroorlog die 20 jaar aansleepte. Of zoals Daniel Ellsberg, voormalig adviseur van het Amerikaanse ministerie van Defensie en klokkenluider van de fameuze Pentagon Papers, in Hearts and Minds toegeeft: "Wij stonden niet aan de verkeerde kant; wij wàren de verkeerde kant."    

A bunch of killers

De Amerikaanse bevolking en internationale gemeenschap mochten de ware toedracht van de Vietnamoorlog niet achterhalen. En dus liet men naïeve, gebrainwashte of omgekochte 'oorlogshelden' opdraven om pro-Amerikaanse propaganda te spuien. Zo zien we in Hearts and Minds hoe de gedecoreerde Amerikaanse luitenant George Coker aan Amerikaanse schoolkinderen wijsmaakt dat hun land de oorlog gewonnen heeft. Op de vraag van één van de kinderen hoe Vietnam er uitziet, antwoordt de arrogante militair zonder blozen: "Het zou een mooi land zijn zonder de Vietnamezen. Ze zijn een erg primitief en achterlijk volk dat van alles een rotzooi maakt." Primitief? Achterlijk? Een merkwaardige typering voor een volk met een rijk cultureel erfgoed dat duizenden jaren ouder is dan dat van de VS en dat door historici omschreven wordt als een toonbeeld van fijnzinnige beschaving. Of om een Vietnamese monnik in Hearts and Minds te parafraseren: wie zijn nu eigenlijk de barbaren en wie maakt van alles een rotzooi? Een volk dat moedig vecht voor zijn vrijheid of een vreemde bezetter die op alles schiet wat beweegt, ook al zijn het onschuldige vrouwen en kinderen...? Ach, trek zelf uw conclusies nadat u in Hearts and Minds hebt geluisterd naar de sociopathische Amerikaanse kolonel George S. Patton IV terwijl hij zijn manschappen grijnzend prijst als "a bloody good bunch of killers". Dat waren ze ook, want zelfs aan Amerikaanse zijde werd toegegeven dat de systematische genocide aan minstens 3,5 miljoen Vietnamezen het leven kostte, waarvan het overgrote merendeel onschuldige burgers.

De Amerikaanse kolonel George S. Patton IV: 
"Mijn soldaten zijn een verduiveld goede bende moordenaars."

Offers

De Vietnamoorlog begon op 1 november 1955 en eindigde met de val van de Zuid-Vietnamese hoofdstad Saigon op 30 april 1975. Ondanks al zijn dollars en militair machtsvertoon, bleek Amerika in vergelijking met het moedige en vastberaden Vietnamese volk een reus op lemen voeten. Een volk dat blijft vechten voor zijn vrijheid en recht op zelfbeschikking valt niet te overwinnen. Om dat te bewijzen moesten de Vietnamezen echter grote offers brengen. En daar is Hearts and Minds een beklijvende herinnering aan.

JN.

Hearts and Minds (USA-1974): beschikbaar op dvd.

Met getuigenissen en/of beelden van: Dwight D. Eisenhower, John F. Kennedy, Lyndon Johnson, Richard Nixon, Robert F. Kennedy, Ronald Reagan, Daniel Ellsberg, George Coker, George S. Patton IV, Khan Nguyen, William C. Westmoreland, Bob Hope, Georges Bidault, Clark Clifford, Kay Dvorshock, Randy Floyd, J. William Fullbright, Brian Holden, Robert Muller, Walt Rostow, Diem Ngo Dinh, Ho Chi Min, Kim Phuc, Ngoc Loan Ngyen, Maxwell Taylor en Nguyen Van Thieu.

Genre: documentaire / oorlogsdrama

Klik op de oranje links voor:

- de trailer: Hearts and Minds - trailer

- de hele film: Hearts and Minds - full movie