Hakuna matata ?

Paradies: Liebe   van Ulrich Seidl       ★★★

Teresa (geloofwaardig vertolkt door de Oostenrijkse actrice Margarete Tiesel) is een 50-jarige alleenstaande moeder die in haar eentje op vakantie vertrekt naar het Afrikaanse toeristenparadijs Kenia. Daar ontmoet zij Munga (Peter Kazungu): een jonge, charmante Keniaan die Teresa's hart (en lichaam) verovert. Het duurt echter niet lang alvorens Munga om geld begint te zeuren...

Toyboy

Zoals wel meer vrouwelijke toeristen, trapt Teresa in de val van een profiteur die haar het gevoel geeft dat hun relatie meer is dan een louter zakelijke ruil van westers geld voor Afrikaans vlees. Ook de andere vrouwen die Teresa ontmoet in het Keniaanse toeristencomplex zijn dames van middelbare leeftijd die op zoek zijn naar iets dat hun eenzaamheid en fysieke aftakeling kan doen vergeten. "Ik ben te lelijk voor een echtscheiding", zegt één van hen. Met hun leeftijd lijkt ook hun cynisme en oppervlakkigheid toegenomen. De hoop om ooit nog hun prince charming te ontmoeten, hebben ze goeddeels opgegeven. En dus stellen ze zich tevreden met een zwarte toyboy. "De mijne is heel groot. Hij is overal groot", grapt één van hen over haar Keniaanse 'seksspeeltje'. Teresa kan het echter niet laten om méér te verwachten van Munga. "Ik zou graag willen dat iemand me lang en diep in de ogen kijkt", zucht ze. "Voorbij mijn uiterlijk. Recht in mijn ziel. Voorbij m'n rimpels en dikke kont."

Teresa wordt belaagd door enkele op
toeristengeld beluste beach boys.

Soms ronduit gênant, dan weer aandoenlijk, grappig of ontroerend, maar steeds geloofwaardig, is Paradies: Liebe (2012) een genadeloos portret van de bedenkelijke psychosociale verhouding tussen eenzame vrouwelijke (seks)toeristen en hun straatarme vakantielieven. De Oostenrijkse regisseur Ulrich Seidl kiest daarbij geen partij. Zowel de paternalistische blanken als de opportunistische zwarten worden niet gespaard in Paradies: Liebe: voor de neokoloniale westerling is de doorsnee Afrikaan een dom, bij voorkeur gehoorzaam huisdier, en voor de arme Afrikaan is de doorsnee blanke een rondlopende zak geld. 

Een veelzeggend shot in de 17de minuut toont aan dat achter het zorgeloze "hakuna matata" (Swahili voor "geen probleem" of "don't worry, be happy") de schrijnende materiële armoede van de Kenianen en de al even schrijnende existentiële armoede van de westerse toeristen schuilgaan: de blanken liggen in een rij te zonnebaden op het strand, terwijl tegenover hen een rij Keniaanse leurders toekijkt, zwijgzaam als de standbeelden op Paaseiland, hopend dat één van de toeristen een kleurig armbandje of ebbenhouten sleutelhanger wil kopen. Tussen beide groepen ijsbeert een geüniformeerde bewakingsagent van het vakantiecomplex.

Improvisatie

Seidl, die zijn sporen verdiende als documentairemaker, gaf aan de cast (onder wie ook niet-professionele zwarte acteurs) veel ruimte om te improviseren, wat de spontane, naturalistische acteerprestaties verklaart. Daarom heeft Paradies: Liebe soms meer weg van een documentaire dan van een speelfilm. Maar dankzij de gestileerde fotografie, met bijna uitsluitend statische camerastandpunten, blijft de film ook visueel boeien. 

De scène waarin Munga in het openbaar klappen krijgt van Teresa vonden wij minder geloofwaardig: het is onwaarschijnlijk dat een Keniaanse moslim dit lijdzaam ondergaat.

In hun blootje

Paradies: Liebe is een spiegel die de dingen toont zoals ze zijn: sterke, eerlijke cinema waarin de personages letterlijk en figuurlijk in hun blootje worden gezet. 

De film is bij momenten zo pijnlijk realistisch dat men zich als kijker soms in de positie van voyeur gedwongen voelt. Vooral tijdens de gênante, quasi pornografische scène waarin Teresa en haar vakantievriendinnen zich in haar hotelkamer vermaken met Teresa's poedelnaakte 'verjaardagskado'. Wij schoven ongemakkelijk heen en weer op onze stoel en vroegen ons af of regisseur Seidl hier niet te ver ging. Wat denkt u: ging de Keniaanse 'acteur' in deze bijna ondraaglijke scène uit de kleren omdat het om 'functioneel naakt' ging of omdat hij...het geld in ruil voor zijn deelname aan de film nodig had...?

JN.

Paradies: Liebe (Oostenrijk/Duitsland/Frankrijk-2012): in de bioscoop sinds 9 januari 2013.

Met: Margarete Tiesel en Peter Kazungu.

Genre: psychosociaal drama / erotiek

Klik op de oranje link voor de trailer: Paradies: Liebe - trailer