Wat is 

het beste filmjaar 

aller tijden?

                         

De uitvinding van het medium film dateert van de tweede helft van de 19de eeuw, toen er voor het eerst stille kortfilms vertoond werden. De eerste volwaardige langspeelfilm was wellicht de Australische stille zwart-wit western The Story of the Kelly Gang van Charles Tait uit 1906 (die zo'n 70 minuten duurde). Sindsdien zijn er talloze films gemaakt, waaronder heel wat memorabele meesterwerken. Maar welk jaar is het beste filmjaar ooit? Wij twijfelen tussen 1968, 1979 en 1980, waarbij we ons uitsluitend baseren op de kwaliteit van de beste langspeelfilms die jaarlijks uitkwamen sinds 1906.

Heel wat filmhistorici, recensenten en cinefielen verwijzen naar 1922 als één van de beste jaren in de filmgeschiedenis. Begrijpelijk, want in 1922 kwamen enkele vernieuwende stille zwart-wit films uit die een grote creatieve impact hadden, zoals onder meer de volgende tijdloze klassiekers:

- de visueel verbluffende en invloedrijke Duitse vampierklassieker Nosferatu van F.W. Murnau (bekijk de hele film hier), die met zijn griezelige thematiek en expressionistische sfeerschepping de basis legde voor heel wat latere films in het gothic horror-subgenre;

- het minstens even visueel verbluffende en sfeervolle horrordocudrama Häxan van en met de Deense cineast Benjamin Christensen (één van onze favoriete horrorfilms; bekijk de hele film hier);

- het middeleeuwse actie-avontuur Robin Hood van de Canadese Hollywoodregisseur Allan Dwan, met de Amerikaanse filmster Douglas Fairbanks sr. in de titelrol;

- en het Duitse expressionistische misdaaddrama Dr. Mabuse, der Spieler van Fritz Lang.

De vampierklassieker Nosferatu uit 1922
blinkt uit in expressionistische sfeerschepping.

Volgens sommigen is 1939 het beste filmjaar ooit, omdat er tijdens dat zogenaamde "Golden Year of Hollywood" heel wat memorabele klassiekers uitkwamen, zoals:

- het razend populaire en visueel verbluffende tragiromantisch oorlogsdrama Gone with the Wind van Victor Fleming, George Cukor en Sam Wood, met Vivien Leigh en Clark Gable in de hoofdrollen;

- het betoverende en uiterst succesvolle muzikale Technicolor-sprookje The Wizard of Oz, ook onder regie van o.a. Victor Fleming, met Judy Garland in de hoofdrol;

- de uitstekende en invloedrijke westernklassieker Stagecoach van John Ford (één van onze favoriete westerns), met westernicoon John Wayne in zijn doorbraakrol (lees onze recensie hier en bekijk de hele film hier);

- de politieke tragikomedie Mr. Smith Goes to Washington van Frank Capra, met James Stewart in de titelrol;

- het sfeervolle tragiromantisch kostuumdrama Wuthering Heights van William Wyler, naar de gelijknamige Engelse roman uit 1847 van Emily Brontë, met Laurence Olivier en Merle Oberon in de hoofdrollen; 

- de romantische komedie Ninotchka van de Duitse Hollywoodregisseur Ernst Lubitsch, met de Amerikaanse filmsterren Greta Garbo en Melvyn Douglas in de hoofdrollen;

- de kritische Franse satire La règle du jeu van Jean Renoir, met Nora Gregor, Paulette Dubost, Marcel Dalio, Roland Toutain en Jean Renoir in de belangrijkste rollen;

- en het Franse misdaaddrama Le jour se lève van Marcel Carné, met Jean Gabin in de hoofdrol.

De ambitieuze kaskraker Gone with the Wind uit 1939
was destijds de meest winstgevende film ooit.

Naar onze smaak is 1968 echter een nog beter filmjaar dan 1922 en 1939, want in 1968 kwamen onder meer de volgende unieke meesterwerken uit:  

- het magistrale, visueel verbluffende en uiterst invloedrijke sciencefictionmysterie 2001: A Space Odyssey van Stanley Kubrick (één van onze favoriete sciencefictionfilms en tevens één van onze favoriete films tout court ongeacht het genre; lees onze recensie hier, bekijk de trailer hier en een filmfragment hier);

- de schitterende spaghettiwestern Once Upon a Time in the West van de Italiaanse cineast Sergio Leone (onze favoriete western en tevens één van onze favoriete films tout court), met Charles Bronson, Jason Robards, Claudia Cardinale en Henry Fonda in de onvergetelijke hoofdrollen en met iconische muziek van Ennio Morricone (bekijk een filmfragment hier);

- de briljante psychologische horrorthriller Rosemary's Baby van Roman Polanski (één van onze favoriete horrorfilms en tevens één van onze favoriete films tout court), met topvertolkingen van Mia Farrow, John Cassavetes, Ruth Gordon en Sidney Blackmer in de hoofdrollen (bekijk de trailer hier, een filmfragment hier en een making-of-documentaire hier);

- en de sfeervolle, humoristische maar ook tragische musical Oliver! van Carol Reed (onze favoriete musical en één van onze favoriete komedies), naar de beroemde roman Oliver Twist uit 1837 van Charles Dickens, met Mark Lester, Ron Moody, Oliver Reed, Shani Wallis en Jack Wild in de hoofdrollen (bekijk een filmfragment hier).

Bovendien werd het bioscooppubliek in 1968 ook getrakteerd op de volgende boeiende films:

- het Zweedse psychologisch folk horror-drama Hour of the Wolf (originele Zweedse titel: Vargtimmen) van Ingmar Bergman, met Max von Sydow en Liv Ullmann in de hoofdrollen;

- de intense politiefilm Bullitt van Peter Yates, met Steve McQueen in de titelrol;

- het middeleeuwse historisch drama The Lion in Winter van Anthony Harvey, met Peter O'Toole en Katherine Hepburn in de hoofdrollen;

- het populaire sciencefictiondrama Planet of the Apes van Franklin J. Schaffner, met Charlton Heston in de hoofdrol;

- de vermakelijke buddy-komedie The Odd Couple van Gene Saks, met Jack Lemmon en Walter Mathhau in de titelrollen; 

- het gevoelige tragiromantisch drama Romeo and Juliet van de Italiaanse regisseur Franco Zefirelli, naar het gelijknamige Engelse toneelstuk uit 1597 van Willliam Shakespeare, met Leonard Whiting en Olivia Hussey in de titelrollen;

- de biografische misdaadthriller The Boston Strangler van Richard Fleischer, met Tony Curtis in de titelrol van de beruchte Bostoniaanse seriemoordenaar Albert DeSalvo;

- en het psychosociaal relatiedrama Faces van John Cassavetes, met John Marley, Gena Rowlands en Lynn Carlin in de hoofdrollen.

Een iconische match cut in de epische sciencefictionklassieker
2001: A Space Odyssey uit 1968.

Bijna even goed als 1968 was het filmjaar 1973, met onvervalste meesterwerken zoals:

- de angstaanjagende en invloedrijke horrorklassieker The Exorcist van William Friedkin (één van onze favoriete horrorfilms), die destijds een kaskraker van formaat was, met memorabele vertolkingen van Linda Blair, Ellen Burstyn, Jason Miller en Max von Sydow (bekijk de trailer hier);

- de poëtische en visueel verbluffende tragiromantische coming-of-age-road movie Badlands van Terrence Malick (één van onze favoriete road movies, alsook één van onze favoriete films over seriemoorden en één van onze favoriete films tout court), met glansrollen van hoofdrolspelers Martin Sheen en Sissy Spacek als een smoorverliefd koppel op de vlucht voor de lange arm van de wet (bekijk een interview met Sheen en Spacek over de film hier);

-het uitstekende biografisch politiedrama Serpico van Sidney Lumet (één van onze favoriete politiefilms), met Al Pacino (één van onze favoriete acteurs) in zijn doorleefde titelrol van de integere New Yorkse politieman Frank Serpico die jarenlang moet opboksen tegen de wijd verbreide corruptie in het politiekorps (bekijk de hele film hier);

- en de nostalgische en oogstrelende Italiaanse tragikomedie Amarcord van Federico Fellini (één van onze favoriete komedies en tevens één van onze favoriete films tout court; bekijk een filmfragment hier).

Daarnaast kwamen in 1973 nog heel wat andere boeiende films uit, zoals:

- de Oscarwinnende Franse romantische tragikomedie en metafilm La nuit Américaine van François Truffaut, met François Truffaut, Jacqueline Bisset, Valentina Cortese, Jean-Pierre Léaud, Alexandra Stewart en Dani in de belangrijkste rollen;

- - de sfeervolle en beklemmende folk horror-cultklassieker The Wicker Man van Robin Hardy, met Neil Howie en Christopher Lee (één van onze favoriete acteurs) in de hoofdrollen (bekijk de hele film hier);

- de uitstekende tragikomische road movie The Last Detail van Hal Ashby, met Jack Nicholson (één van onze favoriete acteurs), Randy Quaid en Otis Young in de hoofdrollen; 

- de avontuurlijke en aangrijpende biopic Papillon van Franklin J. Schaffner, met Steve McQueen in zijn doorleefde titelrol van de verbeten Franse gevangene Henri "Papillon" Charrière, en Dustin Hoffman in de belangrijkste bijrol;

- het misdaaddrama Mean Streets, waarmee regisseur Martin Scorsese destijds doorbrak, met Harvey Keitel en Robert De Niro in de hoofdrollen (die beiden behoren tot onze favoriete acteurs);

- de neo noir satire The Long Goodbye van Robert Altman, met Elliott Gould in de hoofdrol;

- het nostalgische coming-of-age-drama American Graffiti van George Lucas, met o.a. de acteurs Richard Dreyfuss, Ron Howard en Harrison Ford;

- de stijlvolle en invloedrijke Japanse krijgskunsten- en wraakthriller Lady Snowblood (originele Japanse titel: Shurayuki-hime) van Toshiya Fujita, met Meiko Kaji in de titelrol; 

- het knap in beeld gebrachte Hongkongse historisch krijgskunstendrama The Fate of Lee Khan (originele Chinese titel: Ying chun ge zhi Fengbo) van King Hu, met Li-hua Li, Roy Chiao en Feng Hsu in de hoofdrollen;

- en het oogstrelende Poolse surrealistische drama The Hourglass Sanatorium (originele Poolse titel: Sanatorium pod klepsydrą) van Wojciech Jerzy Has, met Jan Nowicki en Tadeusz Kondrat in de hoofdrollen.

De kaskraker The Exorcist uit 1973
is één van de beste en invloedrijkste griezelfilms ooit.

Ook 1979 was een grandioos filmjaar, met tijdloze meesterwerken zoals:

- het briljante, meeslepende en visueel verbluffende anti-oorlogsepos Apocalypse Now van Francis Ford Coppola (wellicht de beste oorlogsfilm ooit, alsook één van onze favoriete road movies en één van onze favoriete films tout court; bekijk een filmfragment hier), met topvertolkingen van o.a. Martin Sheen, Marlon Brando (onze favoriete acteur), Robert Duvall en Dennis Hopper (één van onze favoriete acteurs);

- de nagelbijtende en invloedrijke sciencefiction-en horrorthriller Alien van Ridley Scott (onze favoriete sciencefictionfilm, alsook één  van onze favoriete horrorfilms en één van onze favoriete films tout court), met Sigourney Weaver in haar iconische doorbraakrol van het vrouwelijke hoofdpersonage Luitenant Ellen Ripley als bemanningslid van een ruimteschip dat landt op een verre, onbekende planeet waar levensgevaarlijke dingen schuilgaan... (lees onze recensie hier);

- het gevoelige en oogstrelende tragiromantisch drama Tess van Roman Polanski (één van onze favoriete historische drama's en tevens één van onze favoriete road movies), naar de feministische roman Tess of the d'Urbervilles: A Pure Woman uit 1891 van de Engelse schrijver Thomas Hardy, met Nastassia Kinski (één van de mooiste filmgodinnen aller tijden) in de rol van het arme en onfortuinlijke titelpersonage Tess (bekijk een filmfragment hier en de hele film hier);

- de intense, dystopische sciencefiction- en road action-thriller Mad Max van George Miller (één van onze favoriete sciencefictionfilms en tevens één van onze favoriete road movies), met Mel Gibson in zijn iconische doorbraakrol van de zwijgzame titelheld "Mad" Max Rockatansky (bekijk de hele film hier);

- en het veelzijdige, Oscarwinnende Duitse coming-of-age-oorlogsdrama Die Blechtrommel van Volker Schlöndorff, naar de gelijknamige historische roman uit 1959 van Günter Grass, met David Bennent, Angela Winkler, Mario Adorf, Katharina Thalbach, Daniel Olbrychski, Berta Drews en Tina Engel in de belangrijkste rollen.

Bovendien kwamen in 1979 nog andere boeiende films uit, zoals bijvoorbeeld:

- het bevreemdende Russische sciencefictionmysterie Stalker van Andrei Tarkovsky: een visueel meesterwerk, met Alexander Kaidanovsky, Anatoly Solonitsyn, Alisa Freindlich en Nikolai Grinko als de belangrijkste personages;

- de romantische tragikomedie Manhattan (in sfeervol zwart-wit) van en met Woody Allen;

- het gevangenisdrama Escape from Alcatraz van Don Siegel, met Clint Eastwood in de hoofdrol;

- de semi-autobiografische musical All That Jazz van Bob Fosse, met Roy Scheider in de hoofdrol;

- de controversiële Engelse komedie Monty Python's Life of Brian van Terry Jones -een gedurfde parodie op de lotgevallen van de Bijbelse figuur Jezus Christus- met de prettig gestoorde lolbroeken Graham Chapman, John Cleese, Michael Palin, Terry Gilliam, Eric Idle, Terry Jones en Sue Jones-Davies als de belangrijkste personages; 

- het succesvolle echtscheidingsdrama Kramer vs. Kramer van Robert Benton, met Dustin Hoffman en Meryl Streep in de titelrollen;

- de sfeervol in beeld gebrachte en ophefmakende erotische schandaalfilm Caligula van Tinto Brass, over de exploten van de waanzinnige Romeinse keizer Caligula, met Malcolm McDowell in de titelrol en met Peter O'Toole, Teresa Ann Savoy, Helen Mirren, Guido Mannari, John Steiner en John Gielgud  in de belangrijkste bijrollen;

- en de sfeervolle horrorfilm The Amityville Horror van Stuart Rosenberg, met James Brolin, Margot Kidder en Rod Steiger in de hoofdrollen.

Apocalypse Now uit 1979 is een briljant anti-oorlogsepos.

Een ander jaar dat volgens ons in aanmerking komt voor de titel van het beste filmjaar aller tijden is 1980, dankzij onder meer de volgende meesterwerken die destijds uitkwamen:

- de briljante en visueel verbluffende horrorthriller The Shining van Stanley Kubrick (één van onze favoriete horrorfilms, alsook één van onze favoriete films over seriemoorden en één van onze favoriete films tout court), met topvertolkingen van Jack Nicholson (één van onze favoriete acteurs) en Shelley Duvall in de hoofdrollen (bekijk de trailer hier, de hele film hier en een minidocumentaire over regisseur Stanley Kubrick hier);

- de spannende en visueel verbluffende  slasher movie Dressed to Kill van Brian De Palma (ook één van onze onze favoriete horrorfilms en tevens één van onze favoriete films over seriemoorden en één van onze favoriete films tout court), met meeslepende vertolkingen van Nancy Allen, Michael Caine, Keith Gordon, Angie Dickinson en Dennis Franz (lees onze recensie hier, bekijk de trailer hier en de hele film hier);

- de schitterende psychosociale bokserbiopic Raging Bull van Martin Scorsese, ook een visueel meesterwerk, met topvertolkingen van Robert De Niro (in zijn doorleefde titelrol van de opvliegende en ziekelijke jaloerse bokser Jake LaMotta), Joe Pesci en Cathy Moriarty (bekijk een filmfragment hier);

- het briljante homo-erotisch seriemoordenmysterie Cruising van William Friedkin (één van onze favoriete politiefilms en tevens één van onze favoriete films over seriemoorden), met Al Pacino (één van onze favoriete acteurs) in zijn fenomenale hoofdrol als een politieman die diep (te diep?) undercover gaat in de homo-erotische S&M-onderwereld van New York om een homoseksuele seriemoordenaar op te sporen. Of zijn er meerdere daders...? (bekijk de hele film hier);

- en het epische en visueel verbluffende historisch oorlogsdrama Kagemusha van de Japanse meestercineast Akira Kurosawa (één van onze favoriete historische drama's), met Tatsuya Nakadai in de titelrol (bekijk de trailer hier).

In 1980 kwamen bovendien ook de volgende memorabele films uit:

- de aangrijpende zwart-wit biopic The Elephant Man van David Lynch, over de tragische en ontroerende lotgevallen van de zwaar misvormde Engelsman Joseph Merrick alias "The Elephant Man" (1862-1890), gespeeld door John Hurt, met Anthony Hopkins als de sympathieke dokter Frederick Treves;

- het razend populaire Star Wars-sciencefictionavontuur The Empire Strikes Back van Irvin Kershner, met Mark Hamill, Harrison Ford en Carrie Fisher in de hoofdrollen;

- de biografische western The Long Riders van Walter Hill (één van onze favoriete westerns), over de beruchte James-Younger Gang: een bende Amerikaanse bandieten die tussen 1866 en 1882 gewapende overvallen pleegden op banken, treinen en postkoetsen;

- de amusante muzikale komedie The Blues Brothers van John Landis, met John Belushi en Dan Aykroyd in de titelrollen;

- de absurde komedie en kaskraker Airplane! van Jim Abrahams, David Zucker en Jerry Zucker, met o.a. de acteurs Robert Hays, Julie Hagerty en Leslie Nielsen;

- het veelgeprezen misdaaddrama Gloria van John Cassavetes, met Gena Rowlands in de titelrol;

- het stijlvolle neo noir-drama American Gigolo van Paul Schrader, met Richard Gere in de titelrol;

- en de visueel verbluffende western Heaven's Gate van Michael Cimino, losjes gebaseerd op historische feiten, met Kris Kristofferson, Christopher Walken (één van onze favoriete acteurs), John Hurt, Sam Waterston, Brad Dourif, Isabelle Huppert, Jeff Bridges en Joseph Cotten in de belangrijkste rollen.

De briljante horrorfilm The Shining uit 1980 staat bol van iconische shots.

Wat is volgens u het beste filmjaar aller tijden? Reageer hieronder in de reactiebox (klik op de link "reacties" als de reactiebox nog niet open is).

Joeri Naanai