2001: A Space Odyssey van Stanley Kubrick ★★★★★
 |
Het visueel verbluffende en uiterst invloedrijke sciencefictionmysterie 2001: A Space Odyssey uit 1968 (één van onze favoriete sciencefictionfilms en tevens één van onze favoriete films tout court) is zonder twijfel de meest 'abstracte' en ondoorgrondelijke film in het veelzijdige oeuvre van de Amerikaanse meestercineast Stanley Kubrick (onze favoriete regisseur aller tijden).
 |
Betoverend
2001: A Space Odyssey (bekijk de trailer hier) is gebaseerd op een fascinerend scenario van Kubrick en de Engelse sciencefictionschrijver Arthur C. Clarke.
De odyssee (waarvan sprake in de filmtitel) begint in de prehistorie met de 'dageraad van de mens' en eindigt vier miljoen jaar later met een ruimtereis 'voorbij de oneindigheid'. Een mysterieuze rechthoekige monoliet, die prehistorische hominide apen intelligent maakt, vormt de metafysische schakel tussen de verschillende hoofdstukken in deze filosofische fabel over de oorsprong en de toekomst van de mensheid, de schaduwzijden van artificiële intelligentie, de samenhang tussen micro- en macrokosmos, en de betoverende, meedogenloze schoonheid van het universum.
 |
Kubrick hield de dialogen in de film beperkt tot een minimum en laat de beelden voor zich spreken. En wat een beelden! De destijds revolutionaire visual effects zijn duizelingwekkend en dwingen ook vandaag nog -ruim 40 jaar na de filmopnames- bewondering af.
2001: A Space Odyssey was ook de eerste film waarin een computer (HAL) een glansrol speelt, bijvoorbeeld in de briljante sequentie waarin de artificieel intelligente HAL zich tegen de bemanningsleden van een ruimteschip keert en HAL vervolgens... Nee, de afloop van die sequenties verklappen we hier niet.
Het langzame tempo van de film is hypnotiserend, de diepgang onpeilbaar en de samenhang tussen klank en beeld naadloos. Let bijvoorbeeld op de 'choreografie' van de ruimteschepen op de tonen van de betoverende walsmuziek An der schönen blauen Donau van Johann Strauss. Bekijk die onvergetelijke sequentie hier.
 |
Miskend door de Oscarjury
2001: A Space Odyssey won destijds terecht de Oscar voor beste visuele effecten en was ook genomineerd in de Oscarcategorieën beste regie, beste origineel scenario en beste art direction/set decoration. Vreemd genoeg, werd dit unieke meesterwerk echter niet eens genomineerd in de categorieën beste film, beste fotografie en beste montage, terwijl het nochtans de beste en knapst gefotografeerde film was en ook een Oscarnominatie verdiende voor de montage (denk bv. aan de iconische match cut waarbij het door een prehistorische mensaap in de lucht gegooid dierenbot plots plaatsmaakt voor een langwerpig ruimteschip dat miljoenen jaren later in een baan rond de aarde zweeft). De Oscars voor beste film, beste regie en beste art direction/set decoration gingen uiteindelijk naar de musical Oliver! (1968) van Carol Reed (bekijk een filmfragment hier). Oliver! is onze favoriete musical, maar objectief bekeken verdiende veeleer 2001: A Space Odyssey de Oscars voor onder meer beste film, beste regie en beste art direction/set decoration. De Oscar voor beste origineel scenario werd uitgereikt aan Mel Brooks voor diens scenario van zijn muzikale komedie The Producers uit 1967, terwijl het scenario van Kubricks sciencefictionepos nochtans beter was. Kortom, in plaats van de minstens 6 Oscars die Kubricks briljante magnum opus verdiende (voor beste film, beste regie, beste origineel scenario, beste fotografie, beste visuele effecten en beste art direction/set decoration), kreeg 2001: A Space Odyssey uiteindelijk slechts één (welverdiende) Oscar: voor de baanbrekende visual effects. Een aalmoes dus. Lees meer over deze en andere missers van de Oscarjury in ons kritische artikel Schaf de Oscars af!.
JN.
2001: A Space Odyssey (Groot-Brittannië/USA-1968): beschikbaar op dvd en blu-ray disc.
Met: Keir Dullea, William Sylvester, Gary Lockwood en Douglas Rain en Daniel Richter.
Genre: sciencefiction / mysterie
Geen opmerkingen:
Een reactie posten