Zijn
romantische films
gevaarlijk voor uw relatie?
Niets gezelliger dan samen met je geliefde van een romantische film te genieten. Maar wat als die meeslepende, passionele film in schril contrast staat met de prozaïsche routine in je eigen relatie? Wat als jouw onvolmaakte partner mijlenver af lijkt te staan van de schijnbaar perfecte personages op het scherm? Creëren romantische films te hoge verwachtingen die koppels onder druk zetten? We vroegen het aan mediapsycholoog Mischa Coster en cineaste Hilde Van Mieghem.
Door Joeri Naanai
U kent de situatie wel: Jan en An Modaal kijken samen naar een romantische film en schuiven nog wat dichter bij elkaar.
Tot An opmerkt: "Zie je hoe gevoelig Johnny Depp de handen van die vrouw streelt en kust. Waarom doe jij dat nooit met mij?"
Jan: "Bolleke, je schijnt te vergeten dat Johnny Depp hier de rol van Don Juan vertolkt. Hij probeert die vrouw gewoon te versieren."
An (verontwaardigd): "Maar daar gaat het helemaal niet om. Je hoeft geen Don Juan te zijn om gevoelig met een vrouw om te gaan."
Jan: "Ik ben best wel gevoelig. Alleen blijkt dat soms weinig effect op jou te hebben. Blijkbaar sta jij alleen open voor gevoelens als ze van Johnny Depp afkomstig zijn. Ik ben Johnny Depp niet."
An (sarcastisch): "Echt waar?"
Jan: "Ach, 't is maar een film schatje."
Waarna Jan die avond op de sofa sliep...
 |
Johnny Depp op de versiertoer in Don Juan DeMarco.
|
Glijmiddel of afknapper?
Bestaat er een oorzakelijk verband tussen het bekijken van romantische films en de wijze waarop koppels met elkaar omgaan en hun relatie beleven? Hebben films in het algemeen en romantische films in het bijzonder een impact op onze interpersoonlijke idealen en verwachtingspatronen? En zo ja, welke impact? Fungeren romantische filmscènes als een afrodisiacum voor het liefdesleven van de kijker en als een emotioneel 'glijmiddel' dat koppels dichter bij elkaar brengt en bijdraagt tot meer wederzijds begrip, empathie en passie? Of staat het ideaalbeeld dat ze vaak ophangen zo ver van de realiteit dat geen enkele toeschouwer eraan kan beantwoorden en ze in het echte leven tot teleurstellingen leiden die een bedreiging vormen voor de relatie?
Uit de analyse van de Nederlandse mediapsycholoog Mischa Coster blijkt dat het antwoord op deze vragen niet eenduidig is: “Veel hangt af van je eigen persoonlijkheid en de manier waarop je met de film omgaat.” Maar dat romantische films een betekenisvolle invloed kunnen hebben op ons liefdesleven staat volgens Coster alvast buiten kijf.
Een kwestie van hormonen?
 |
Clint Eastwood en Meryl Streep in
The Bridges of Madison County. |
Uit een psychofysiologische studie die professor Oliver Schultheiss van de universiteit van Michigan in 2004 uitvoerde blijkt volgens Coster dat onze hormonenspiegel wijzigt als we naar een romantische film kijken.
Schultheiss voerde eerst een nulmeting uit door een groep proefpersonen te laten kijken naar een neutrale documentaire over het Amazoneregenwoud. Hun hormonenspiegel veranderde nauwelijks. Daarna liet hij een andere groep kijken naar een gewelddadige scène uit de gangsterfilm The Godfather Part II. Het testosteronpeil van sommige mannen steeg met maar liefst 30 procent, terwijl dat van de vrouwen daalde. "Het mannelijke geslachtshormoon testosteron verhoogt weliswaar het libido, maar veroorzaakt ook agressie en dominant gedrag, wat niet meteen bevorderlijk is voor een romantische relatie", aldus Coster.
Een derde groep keek naar een romantische scène uit de film The Bridges of Madison County met Clint Eastwood en Meryl Streep. Hun progesterongehalte steeg met een gemiddelde van ruim 10 procent. "Progesteron is een vrouwelijk hormoon dat naar verluidt angstverlagend werkt en bijdraagt tot gevoelens van empathie en intimiteit", verduidelijkt Coster. "Het progesteronniveau van de mannelijke proefpersonen steeg trouwens in dezelfde mate als dat van de vrouwen. Het cliché dat mannen minder gevoelig zouden zijn voor romantische films dan vrouwen klopt dus niet! Bovendien bleek het testosteronpeil bij de mannen sterk te dalen, terwijl dat van de vrouwen stabiel bleef. Het onderzoek toont dus aan dat romantische films wel degelijk een positieve invloed kunnen hebben. Wie naar een romantische film kijkt, zal hierdoor makkelijker openstaan voor interpersoonlijke contacten."
Vooroordelen
Uit een ander onderzoek dat professor Richard Harris van het departement Psychologie van de universiteit van Kansas uitvoerde blijkt dat er nog steeds hardnekkige vooroordelen bestaan als het om romantische films gaat. Harris vroeg aan 250 mannen en vrouwen om in koppels samen naar een romantische film te kijken en nadien punten te geven op zeven. De gemiddelde quotering van de vrouwen was 6, die van de mannen bijna 5. Dit bevestigt de studie van Schultheiss en ontkracht het vooroordeel dat mannen niet van romantische films houden. Harris vroeg in zijn enquête ook of mannen in het algemeen van de bekeken film zouden houden. Zowel de mannelijke als vrouwelijke respondenten dachten van niet, wat niet strookt met de resultaten van het experiment. Omgekeerd hadden de mannen (en vrouwen) het wel bij het rechte eind door te voorspellen dat vrouwen van de film zouden houden. En op de vraag welke filmscène hun mannelijke date zou willen spelen, antwoordden de vrouwen bijna unaniem "de sekscène". Hoewel heel wat mannen inderdaad de seksscène kozen, lag hun aantal echter veel lager dan wat de vrouwen hadden voorspeld. Anderzijds bleek uit de enquête wel dat de meeste mannen uit eigen beweging voor een actiefilm zouden kiezen, terwijl vrouwen liever een romantische film zien.
Projectie
Volgens Coster toont de studie van Harris aan dat romantische films tot pijnlijke misverstanden kunnen leiden: “In romantische films wordt vaak een onrealistisch beeld opgehangen van hoe een relatie zou moeten zijn. In tv-soaps komt dat ideaalbeeld bovendien vrij geloofwaardiger over, precies omdat de grens tussen fictie en 'het leven zoals het is' in reality tv vrij vaag wordt. Kijkers die geen duidelijk onderscheid maken tussen fictie en realiteit projecteren dat beeld soms op hun eigen situatie. Dat gebeurt vooral wanneer de eigen relatie in een dipje zit. Ze beginnen elkaar te vergelijken met een filmpersonage en trekken ongenuanceerde conclusies. Ze hanteren daarbij vaak stereotiepe vooroordelen -bijvoorbeeld dat mannen niet romantisch zijn of vrouwen niet rationeel- en verwijten hun partner dat hij of zij niet beantwoordt aan het ideaalbeeld in de film. In het slechtste geval maken ze zelfs een einde aan de relatie en gaan ze op zoek naar iemand anders die wel aan het ideaalbeeld beantwoordt. Ze vergeten daarbij dat het in romantische films meestal rozengeur en maneschijn is, terwijl echte relaties over een hobbelig parcours verlopen en geduld, wederzijds begrip, constructieve communicatie, kortom werk vergen. Liefde op het eerste gezicht, eeuwige liefde, tomeloze passie zijn typische bestanddelen van de doorsnee romantische film. Daar kan je als doodgewoon koppel onmogelijk mee concurreren.”
Een korreltje zout
 |
Leonardo DiCaprio en Kate Winslet
in de tragiromantische kaskraker Titanic. |
Beide studies combinerend, komt Coster tot de volgende voorzichtige conclusie: “Als je iemand nog niet lang kent, is een romantische film de ideale setting voor een date. De gedeelde kijkervaring kan lichamelijk en mentaal een positieve invloed hebben op de amoureuze dynamiek tussen jullie beiden. Als je echter al een vaste relatie hebt en je kent elkaars gebreken, dan moeten beide partners over genoeg relativeringsvermogen beschikken om de film met een korreltje zout te nemen.”
Kortom, begin elkaar niet meteen genadeloos te vergelijken met de volmaakte personages op het scherm. Gebruik de film eventueel om op een genuanceerde, constructieve manier met elkaar te praten over wat je net gezien hebt. En vergeet daarbij niet dat Jan geen Leonardi DiCaprio of An geen Kate Winslet hoeft te zijn om jouw king of queen of the world te kunnen zijn. Zoniet maak je van je eigen relatie misschien een zinkende Titanic...
Mediapsycholoog Mischa Coster:
"Projecteer het romantische ideaalbeeld
niet meteen op je eigen relatie"
Hilde Van Mieghem:
"Zég dan dat je van haar houdt!"
 |
| Hilde Van Mieghem. |
Hoewel Hilde Van Mieghem als actrice en regisseuse zelf voor of achter de camera stond van romantische drama's als Blonde Dolly, Sailors Don't Cry, De Kus en haar nieuwe film Smoorverliefd, is zij naar eigen zeggen "te nuchter" om zich te laten inpakken door wat zij "de romantische leugen van Hollywood" noemt: “Begrijp me niet verkeerd: ik hou van de leugen. Ik hou ervan te ontsnappen aan de dagelijkse realiteit en weg te dromen bij romantische films zoals 'Casablanca'. Maar ik ben niet dom of naiëf. Ik wéét dat het maar een film is. Dit betekent overigens niet dat ik me niet kan laten meeslepen. Integendeel, toen ik naar 'The Remains of the Day' van John Ivory keek en zag hoe stuntelig Anthony Hopkins zijn gevoelens voor Emma Thompson verborg, riep ik luidop naar het scherm: 'Maar zég dan toch dat je van haar houdt!' (lacht) Als 14-jarige heb ik zelfs tranen met tuiten gebleit toen ik 'Love Story' met Ryan O'Neal en Ali MacGraw zag. Anderzijds begrijp ik niet dat kijkers na afloop van de film geen onderscheid kunnen maken tussen fictie en realiteit. En ik hou sowieso niet van films waarin vrouwen worden voorgesteld als slachtoffers, als louter hunkerende, jaloerse of onnozele wichten, zoals 'Bridget Jones's Diary'.”
 |
Michelle Pfeiffer en John Malkovich
in Dangerous Liaisons. |
Volgens Van Mieghem is haar ambivalente houding ten opzichte van romantische films wellicht sterk beïnvloed door haar pijnlijke jeugd: “Ik kom uit een liefdeloos nest. Mijn vader was een alcoholicus en mijn moeder mishandelde me. Dat heeft littekens op mijn ziel achtergelaten, waardoor ik jarenlang op de 'verkeerde' mannen viel en onzeker was in relaties. Tien jaar psychoanalyse heeft me meer inzicht verschaft in mezelf, maar ik vind het nog steeds moeilijk om mensen te vertrouwen. Geen wonder dus dat ik niet gauw in de val trap van de utopische Hollywoodromantiek. Ik hou vooral van intelligente films waarin relaties op een geloofwaardige wijze in beeld worden gebracht, zoals de romantische komedie 'Annie Hall' van Woody Allen. Mijn favoriete romantische film is 'Dangerous Liaisons', waarin John Malkovich zijn geliefde Michelle Pfeiffer verliest door zijn eigen zelfdestructieve machtsspelletjes. (zucht) Romantiek kan dus ook mooi zijn als ze fout loopt. Denk aan 'Amarcord' van Federico Fellini, waarin een eenzame gek in een boom kruipt en naar de hemel roept: 'Ik wil een vrouw!'. Of kijk naar de hartverscheurende slotscène van Fellini's 'La strada', waarin Anthony Quinn huilend beseft dat hij het kindvrouwtje dat hij zo lang mishandelde nooit meer zal zien, hoewel ze de enige persoon tussen hemel en aarde was die van hem hield. Met zo'n films kan ik me identificeren. Daar vind ik troost in.” JN.
Cineaste Hilde Van Mieghem:
'Romantische films laten je wegdromen
en bieden troost'
Romantiek op het witte doek
De eerste romantische film, The May Irwin Kiss van Thomas Edison, dateert van 1896, duurt slechts 20 seconden en toont een zoenend koppel. Sindsdien zijn romantische films uitgegroeid tot het populairste filmgenre ter wereld. Vaak weerspiegelen ze de tijdsgeest, maar ook omgekeerd kunnen ze de manier waarop generaties met liefde en relaties omgaan grondig beïnvloeden. Hieronder vindt u in chronologische volgorde alvast enkele trendsetters in de geschiedenis van het genre:
Cleopatra – 1917
Actrice Theda Bara wordt het eerste beroemde sekssymbool van het witte doek in deze stille film waarvan slechts enkele fragmenten bewaard bleven.
De wereld gaat plat voor Rudolph "the Latin Lover" Valentino als de Arabische sjeik in dit romantisch melodrama.
Flesh and the Devil – 1926
Greta Garbo en John Gilbert tonen de eerste French kiss in een bioscoopfilm.
Sunrise: A Song of Two Humans – 1927
Verleiding, overspel, verraad en verlossing in deze briljante, visueel verbluffende stille film van F.W. Murnau. Bekijk de hele film hier.
Gone with the Wind – 1939
Vivien Leigh als Scarlett O'Hara en Clark Gable als Rhett Butler groeien dankzij dit romantisch oorlogsdrama en visueel meesterwerk van Victor Fleming uit tot één van de beroemdste filmkoppels aller tijden.
Een fascinerend psychologisch relatiedrama en visueel meesterwerk van Alfred Hitchcock (één van onze favoriete regisseurs), waarin Joan Fontaine als de nieuwe vrouw van een rijke weduwnaar (gespeeld door Laurence Olivier) gekweld wordt door de herinneringen aan zijn eerste, overleden vrouw. Bekijk de hele film hier.
Ingrid Bergman moet kiezen tussen Humphrey Bogart en Paul Henreid in deze tijdloze tragiromantische klassieker van Michael Curtiz, met de mooiste slotzin in de filmgeschiedenis: “I think this is the beginning of a beautiful friendship.”
Duel in the Sun - 1946
Gregory Peck (één van de knapste acteurs aller tijden) en Jennifer Jones zijn verwikkeld in een passionele haat-liefde-verhouding in deze sfeervol in beeld gebrachte Technicolor-klassieker van King Vidor, die wij opnamen in onze Top 30 van onze favoriete westerns. Bekijk de hele film hier.
Brief Encounter – 1946
Een tijdloze tearjerker van David Lean over twee eenzame mensen die elkaar toevallig ontmoeten in een treinstation. Hoewel ze beiden reeds gehuwd zijn, worden ze verliefd op elkaar en blijven ze stiekem afspreken...
Prima ballerina Moira Shearer moet kiezen tussen haar danscarrière en haar geliefde in dit visueel verbluffende staaltje filmkunst van Michael Powell en Emeric Pressburger. Lees onze recensie hier, bekijk een filmfragment hier en de hele film hier.
A Streetcar Named Desire - 1951
Humphrey Bogart neemt Katharine Hepburn op sleeptouw door de jungle in deze avontuurlijke romantische komedie van John Huston.
Lady and the Tramp - 1955
De cockerspaniël Lady en een galante zwerfhond beleven romantische avonturen in deze hartverwarmende tekenfilm uit de hoogdagen van de Walt Disney Studios. Bekijk een filmfragment hier.
James Stewart is in de ban van femme fatale Kim Novak in Alfred Hitchcocks briljante psychologische mysteriethriller over obsessieve liefde en dubbele identiteit. Een visueel meesterwerk dat ook behoort tot onze favoriete films. Bekijk de knappe begingeneriek hier.
Lachen met Jack Lemmon, Tony Curtis en Marilyn Monroe in één van de beroemdste romantische komedies aller tijden.
Het pad van de liefde is niet altijd bezaaid met rozen. Zeker niet wanneer de geliefden tot verschillende jeugdbendes behoren, zoals de Pools-Amerikaanse Tony (gespeeld door Richard Beymer) en de Puerto Ricaanse Maria (Natalie Wood) in deze muzikale adaptatie van William Shakespeare's wereldberoemde tragiromantisch toneelstuk Romeo and Juliet. Deze musical dankt zijn succes goeddeels aan de populaire muziek van Leonard Bernstein.
Breakfast at Tiffany's - 1961
Audrey Hepburn schittert in deze romantische komedie als de charmante escortgirl Holly Golightly die tegen wil en dank verliefd wordt op een arme schrijver.
Lolita – 1962
Deze verfilming van Vladimir Nabokovs controversiële roman Lolita door de Amerikaanse meestercineast Stanley Kubrick (onze favoriete regisseur) draait rond een Britse literatuurprofessor die hopeloos verliefd wordt op een Amerikaans tienermeisje.
Omar Sharif (lees ons In Memoriam hier), Geraldine Chaplin en Julie Christie beleven een bewogen driehoeksverhouding in dit tragiromantisch oorlogsdrama van David Lean.
Bonnie and Clyde – 1967
Liefde op de vlucht voor de wet in deze ophefmakende road movie van Arthur Penn (lees ons In Memoriam hier) met Warren Beatty en Faye Dunaway in de titelrollen als het legendarische gangsterkoppel Clyde Barrow en Bonnie Parker. Bekijk een filmfragment hier.
The Graduate – 1967
De Amerikaanse student Benjamin (gespeeld door Dustin Hoffman) wordt verleid door de veel oudere Mrs. Robinson (Anne Bancroft), maar hij is eigenlijk verliefd op haar dochter Elaine (Katharine Ross) in deze romantische tragikomedie van Mike Nichols.
Love Story – 1970
Een sentimentele tearjerker over de onmogelijke liefde tussen een rijke rechtenstudent (gespeeld door Ryan O'Neal) en zijn liefje van lage komaf (Ali MacGraw).
Annie Hall - 1977
Een hilarische tragikomedie van en met Woody Allen over relatieperikelen: “Love is too weak a word for the way I feel: I lurve you, you know; I loave you; I luff you.” Annie Hall kreeg een plek in onze Top 35 van onze favoriete komedies. Bekijk de hele film hier.
Grease – 1978
John Travolta en Olivia Newton-John zijn op dreef in deze aanstekelijke romantische musical met wereldhits als Summer Nights en You're The One That I Want. Bekijk een filmfragment hier en de hele film hier.
An Officer and a Gentleman - 1982
Passionele romantiek tussen Richard Gere (één van de knapste acteurs aller tijden) als een rebelse pilootkadet en Debra Winger als een hunkerende fabrieksarbeidster.
Terms of Endearment - 1983
Shirley MacLaine speelt de rol van haar leven als een harde tante die toch zwicht voor de charmes van een rokkenjagende ex-astronaut, schitterend vertolkt door Jack Nicholson (één van onze favoriete acteurs). Ook Debra Winger is briljant als de dochter in dit even grappige als ontroerende familiedrama, dat wij opnamen in onze Top 35 van onze favoriete komedies. Bekijk een filmfragment hier.
A Room With a View - 1985
Een mooi liefdesdrama van James Ivory (naar de gelijknamige roman van E. M. Forster uit 1908) over een Britse jongedame uit een burgerlijke familie (gespeeld door Helena Bonham Carter) die tijdens een rondreis in Italië kennismaakt met een jonge, passionele vrijdenker (vertolkt door Julian Sands). Terug in het strenge Victoriaanse Engeland, verlooft zij zich met een stijve intellectueel (prachtrol van Daniel Day-Lewis, één van onze favoriete acteurs). Tot de jongeman die ze in het romantische Firenze ontmoette in haar dorp komt wonen...
Nine ½ Weeks – 1986
De koelkast opendoen werd plots een veelbelovende geste nadat deze erotische film met Mickey Rourke en Kim Basinger uitkwam.
 |
|
Dirty Dancing – 1987
Iedereen wilde dirty dansen zoals Patrick Swayze en Jennifer Grey nadat deze mierzoete kaskraker uitkwam.
Fatal Attraction – 1987
Wie overweegt om vreemd te gaan, kijkt misschien beter eerst even naar wat Michael Douglas overkomt nadat hij zijn vrouw bedriegt met Glenn Close in deze boeiende psychoseksuele relatiethriller van Adrian Lyne.
When Harry Met Sally –1989
Een onweerstaanbaar grappige en intelligente romantische komedie met Billy Crystal en Meg Ryan als een schijnbaar onverzoenbaar stel dat toch niet zonder elkaar kan. Hun hilarische discussie over de vraag of mannen bevriend kunnen zijn met vrouwen zonder seksuele bijbedoelingen, en het neporgasme van Sally in een restaurant, behoren tot de meest memorabele scènes in de filmgeschiedenis. When Harry Met Sally geraakte moeiteloos in onze Top 35 van onze favoriete komedies. Bekijk de trailer hier, een filmfragment hier en de hele film hier.
Ghost – 1990
Passioneel pottenbakken met een geest in dit ongeloofwaardige maar destijds razend populaire romantisch drama met Patrick Swayze en Demi Moore.
Pretty Woman – 1990
Zakenman Richard Gere (één van de knapste acteurs aller tijden) wordt verliefd op hoertje Julia Roberts in deze romantische komedie die van Roberts een ster maakte.
Wild at Heart – 1990
Tortelduifjes Nicolas Cage en Laura Dern slaan op de vlucht voor de boze schoonmoeder in deze surrealistische road movie van David Lynch (één van onze favoriete regisseurs). Bekijk de trailer hier.
Raise the Red Lantarn - 1991
Een oogstrelend Chinees kostuumdrama van Yimou Zhang (één van onze favoriete regisseurs), waarin Gong Li als de jongste van drie concubines in hetzelfde huishouden wanhopig hengelt naar de aandacht en gunsten van de rijke heer des huizes. Bekijk de hele film hier.
Frankie and Johnny – 1991
Romantisch getouwtrek tussen Al Pacino (één van onze favoriete acteurs) en Michelle Pfeiffer (één van de mooiste filmgodinnen aller tijden en één van onze favoriete actrices tout court) in deze charmante tragikomedie over twee eenzame zielen die werken in dezelfde snackbar.
The Age of Innocence – 1993
The Remains of the Day - 1993
Een melancholisch liefdesdrama van James Ivory (naar de gelijknamige roman van Kazuo Ishiguro) over een plichtsbewuste en introverte butler (gespeeld door Anthony Hopkins) die zijn gevoelens verbergt voor de huishoudster op hetzelfde landgoed (vertolkt door Emma Thompson).
Mad Dog and Glory – 1993
Een amusante tragikomedie met Robert De Niro (één van onze favoriete acteurs) als een stuntelende maar moedige antiheld die het opneemt tegen een briljante Bill Murray als een flegmatieke maffiabaas om het gangstermeisje van zijn dromen, gespeeld door Uma Thurman, te veroveren. Bekijk een filmfragment hier.
Leaving Las Vegas – 1995
Nicolas Cage ontroert als een suïcidale alcoholicus die troost zoekt in de armen van een eenzame prostituee, gespeeld door Elisabeth Shue, in dit aangrijpende drama van Mike Figgis.
Titanic - 1997
Een tragiromantische kaskraker met Leonardo DiCaprio en Kate Winslet. Vooral in trek bij tienermeisjes. Lees onze recensie hier.
House of Flying Daggers - 2004
Een poëtisch en visueel verbluffend Chinees krijgskunstendrama van Yimou Zhang (één van onze favoriete regisseurs), waarin Ziyi Zhang (één van de mooiste filmgodinnen aller tijden) met brio een vrijheidsstrijdster speelt die verliefd wordt op de politiekapitein die ze in de val moet lokken. Bekijk de trailer hier.
Brokeback Mountain - 2005
Een postmoderne tragiromantische neo-western met Heath Ledger en Jake Gyllenhaal als twee homoseksuele cowboys die in de jaren zestig verliefd worden op elkaar maar hun liefde voor elkaar moeten geheimhouden vanwege de homofobe vooroordelen in hun omgeving.
Wall-E - 2008
Een fijne animatiefilm van de veelgeprezen Pixar studio over een ontwapenend afvalopruimmachientje dat verliefd wordt op de robot EVE en met haar hulp de mensheid een kans geeft om onze vervuilde planeet weer leefbaar te maken. Bekijk de trailer hier.
Joeri Naanai
