Existentieel dynamiet

Taxi Driver  van Martin Scorsese     ★★★★★

Naar aanleiding van de 35ste verjaardag van de briljante existentiële karakterstudie Taxi Driver uit 1976, één van onze favoriete films, heeft de Amerikaanse filmstudio Sony Pictures dit meesterwerk van de Amerikaanse cineast Martin Scorsese (één van onze favoriete regisseurs; lees ons biografische portret hier) voor het eerst uitgebracht op blu-ray disc. De ideale gelegenheid voor wie deze aangrijpende film nog niet gezien heeft om dat alsnog te doen. De nieuwe blu-ray disc bevat bovendien tal van interessante extra's (zie verder), waardoor ook cinefielen die Taxi Driver al gezien hebben ten volle kunnen genieten van deze nieuwe, volledig digitaal (in een resolutie van 4.000 horizontale pixels) gerestaureerde en geremasterde versie.   

Zevenvoudige eenzaamheid

Gebaseerd op een briljant scenario van Paul Schrader, volgt Taxi Driver de tragische lotgevallen van het getroebleerde titelpersonage Travis Bickle: een eenzame, getraumatiseerde Vietnamveteraan, die in de koortsige Amerikaanse grootstad New York woont. Travis, magistraal vertolkt door Robert De Niro (één van onze favoriete acteurs), heeft last van slapeloosheid en besluit om 's nachts als taxichauffeur te werken. De troosteloze aanblik van de daklozen, prostituees, pooiers en drugdealers in de sjofele volksbuurten van New York en het oppervlakkige contact met zijn anonieme klanten dompelen taxichauffeur Travis nog dieper onder in zijn bodemloze eenzaamheid. "Loneliness has followed me my whole life. There's no escape. I'm God's lonely man", aldus het veelzeggende zelfbeeld dat Travis in zijn dagboek optekent.

Robert De Niro als de eenzame taxichauffeur Travis Bickle.

Op de rand van de waanzin

Op een dag ziet Travis op straat toevallig een vrouw passeren die verheven lijkt boven de poel van zonde en verderf in de stad. Hij volgt haar in het kantoor waar zij als vrijwilliger werkt voor de verkiezingscampagne van presidentskandidaat Charles Palantine (gespeeld door Leonard Harris). Betsy (Cybill Shepherd), zo heet de vrouw, is geïntrigeerd door het schijnbaar wereldvreemde karakter van Travis en gaat in op zijn verzoek om samen naar de bioscoop te gaan. Wat een gezellig avondje uit had moeten worden, eindigt echter in een grote teleurstelling voor beiden, en Betsy weigert om Travis nog te zien.

Cybill Shepherd als Betsy.

Ontmoedigd door zijn naargeestige en perspectiefloze leventje, geraakt Travis steeds meer in de ban van zijn eigen monomane gepieker. Zijn sombere gedachten en gevoelens worden elke dag gewelddadiger en glijden af naar de rand van de waanzin. Travis is een rondrijdend kruitvat dat op ontploffen staat,. Wanneer hij kennismaakt met het naïeve 12-jarige hoertje Iris (een verfijnde doorbraakrol van de toen nog piepjonge Jodie Foster), voeden zijn opgekropte frustraties een brutaal, quasi suïcidaal plan om Iris te redden uit de klauwen van haar gluiperige en gewetenloze pooier, overtuigend vertolkt door Harvey Keitel (ook één van onze favoriete acteurs)...

Hoewel Travis dus geen slechterik pur sang is, behoort hij dankzij het scenario, de regie en de veelzijdige vertolking van Robert De Niro toch tot één van de beste movie villains aller tijden, vermits de opgekropte wanhoop en agressie van Travis niet alleen leiden tot zijn plan om presidentskandidaat Charles Palantine te vermoorden maar hij ook daadwerkelijk moorden pleegt.   

Harvey Keitel (links) en Robert De Niro.

Droeve schoonheid

Taxi Driver is een bijna volmaakte film.

Het scenario van Paul Schrader behoort tot het beste wat er ooit op papier is gezet over de verdoken, anonieme eenzaamheid in een genadeloze grootstad als New York.

Method-acteur Robert De Niro werkte ter voorbereiding van zijn rol zelf een tijdje als taxichauffeur in New York en is fenomenaal in zijn doorleefde en charismatische vertolking van de gefrustreerde Travis, bijvoorbeeld in de iconische, geïmproviseerde "You talkin' to me?"-scène waarin hij voor de spiegel staat en zelfmotiverend tegen zichzelf praat. Bekijk die scène hier.

Ook de rest van de cast acteert schitterend, zoals de destijds amper 13-jarige Jodie Foster, die een Oscarnominatie kreeg voor haar spontane vertolking van Iris.

Jodie Foster als het hoertje Iris.

Het sfeervolle camerawerk van Michael Chapman brengt de trieste, meedogenloze schoonheid van het in neonlicht badende New York by night op een onvergetelijke manier tot leven, waardoor wij Taxi Driver ook opnamen in onze Top 80 van visuele meesterwerken. 

De prachtige, melancholische, jazzy muziek van Bernard Herrmann (Alfred Hitchcocks huiscomponist) verdiept de beklemmende tragiek van het hoofdpersonage.

 
De virtuoze montage van Tom Rolf, Melvin Shapiro en Marcia Lucas draagt bij tot de graduele spanningsopbouw, die tot ontlading komt in één van de krachtigste climaxen in de filmgeschiedenis. 

Travis Bickle glijdt af naar de rand van de waanzin.

Meestercineast Martin Scorsese (die ook zelf een memorabel bijrolletje speelt als een geflipte klant in de taxi van Travis) zorgde er als regisseur voor dat alle hogervermelde elementen naadloos bij elkaar aansluiten.

Taxi Driver is een cinematografische tour de force zonder weerga. Existentieel dynamiet: verontrustend, angstaanjagend, bitter, cynisch, gewelddadig en tragisch, maar bij momenten ook tragikomisch en romantisch, en vooral van een bitterzoete, niet in woorden te vatten droeve schoonheid. Een film die in je ziel kruipt en de potentiële Travis in elk van ons aanspreekt.

JN.

Extra's op de blu-ray disc

- audiocommentaar van Martin Scorsese, Paul Schrader en professor Robert Kolker

- docu: van scenario tot film

- docu: making-of

- Martin Scorsese over Taxi Driver

- docu: producing Taxi Driver

- docu: God's Lonely Man

- docu: een eerbetoon aan Martin Scorsese

- docu: Taxi Driver Stories

- docu: New York van 1975 tot nu

- docu: locaties in New York in 1975 en 2006

- docu: vergelijking tussen storyboard en film

- fotogalerij

Taxi Driver (USA-1976): beschikbaar op dvd en sinds 4 mei 2011 ook op een blu-ray disc van Sony Pictures.

Met: Robert De Niro, Jodie Foster, Cybill Shepherd, Harvey Keitel en Leonard Harris.

Genre: existentieel drama / psychologische thriller / misdaad 

Klik op de oranje links voor:

- de trailer: Taxi Driver - trailer

- een filmfragment: Taxi Driver - fragment

- een interview: Quentin Tarantino over Taxi Driver