Breekpunt

Straw Dogs  van Rod Lurie     ★★½

Ik moet ongeveer 13 of 14 jaar jong geweest zijn, toen ik samen met een goede vriend naar de videotheek ging om er Straw Dogs van Sam Peckinpah uit 1971 te huren. Die vriend en ik zaten in dezelfde schoolklas en onze klastitularis had die namiddag in ons klaslokaal een gezellige filmmatinée met koffiekoeken en chocomelk gepland omdat het de laatste dag van het schooljaar was. Een andere klasgenoot bracht een knokfilm met Bud Spencer en Terence Hill mee naar school: het soort van dom, infantiel amusement dat hormonaal ontregelde pubers van het mannelijke geslacht er toe aanzet om op de speelplaats te imiteren wat ze net gezien hebben en elkaar fictieve vuistslagen te geven terwijl ze met hun mond hetzelfde onrealistische geluid produceren dat doorgaans weerklinkt wanneer filmpersonages met elkaar op de vuist gaan. Bent u ooit getuige geweest van een echte vechtpartij? Kneukels die een neus verbrijzelen klinken niet als een jolige 'klap', veeleer als een droge, misselijk makende stomp. Enfin, nadat we met de hele klas naar Bud Spencer en Terence Hill gekeken hadden, schoven we Straw Dogs in de videospeler. Die vriend van me was een vroegrijpe jongen uit een kunstzinnig gezin en had me vooraf verzekerd dat de films van Sam Peckinpah de moeite waren. Hij had gelijk. Peckinpahs Straw Dogs is een briljante film. Maar niemand in de klas was voorbereid op de psychologische terreur en het brutale, akelig realistische geweld waarmee Peckinpah ons confronteerde. Sommige klasgenootjes waren zichtbaar geshockeerd en onze klastitularis schoof af en toe ongemakkelijk heen en weer op zijn stoel, vooral tijdens de omstreden verkrachtingsscène die zoveel ophef maakte toen de film in 1971 voor het eerst uitkwam in de bioscoop.

Remake

De Amerikaan Rod Lurie (een voormalige filmrecensent die in 2000 debuteerde als regisseur met zijn succesvolle politieke thriller The Contender) heeft zich nu gewaagd aan een remake van Peckinpahs klassieker.

Lurie's Straw Dogs blijft erg trouw aan de oorspronkelijke versie, die op zijn beurt gebaseerd was op de roman The Siege of Trencher's Farm van de Schotse auteur Gordon Williams uit 1969. Maar Lurie verplaatste het verhaal van het robuuste Engelse platteland naar de zwoele hitte van het Amerikaanse Mississippi, en de hoofdpersonages kregen een hedendaagse facelift. 

James Marsden als David en Kate Bosworth als Amy.

Amy (gespeeld door Kate Bosworth), in de oorspronkelijke versie een jonge huisvrouw, is in de remake een tv-actrice; en haar man David (James Marsden), in de oorspronkelijke versie een wiskundige, is nu een scenarist. Ze verhuizen van het hippe Los Angeles naar het plattelandsstadje Blackwater in Mississippi, waar Amy ooit geboren werd en opgroeide. Zij wil het huis van haar onlangs overleden vader laten opknappen, terwijl David de rust op het platteland kan gebruiken om een filmscenario over de Slag om Stalingrad te voltooien. Wat een fijne werkvakantie had moeten worden, evolueert echter naar een nachtmerrie wanneer Charlie (Alexander Skarsgård), een jaloerse ex van Amy, en zijn kompanen het koppel beginnen te terroriseren...

Alexander Skarsgård als Charlie.



Kloof

Net als Peckinpah, focust Lurie vooral op de tegenstellingen tussen de leefwereld van David en die van de lokale bevolking op het platteland. David is een intellectueel. Hij houdt van schaken en klassieke muziek. Charlie en zijn sjofele vrienden daarentegen zijn gefrustreerde, onbetrouwbare hillbillies die hun vrije tijd vullen met zuipen, de jacht, American football en rokkenjagen. David vergelijkt hen met een meute straw dogs: honden van stro die in een oud Chinees ritueel geofferd werden aan de goden. Tijdens het ritueel werden zij met het grootste respect behandeld, maar nadien werden ze terzijde geworpen en vertrappeld als quantité negligable. Charlie en co stonden ooit in het middelpunt van de belangstelling, maar nu zij niet meer schitteren als footballspelers in hun schoolteam, zijn ze vrijwel betekenisloos geworden.

Charlie en zijn vrienden zijn een bende onbetrouwbare hillbillies.



Amy zit vast tussen beide werelden. Ze is het bekrompen plattelandsleven in Blackwater stilaan ontgroeid, maar niet in die mate dat ze kan negeren waar ze vandaan komt. Amy heeft een haat-liefde-verhouding met haar geboorteplaats en zijn inwoners. Ze is haar roots nog niet vergeten. Blackwater en zijn volkse zeden en gebruiken leven in haar voort en zijn een wezenlijk deel van haar. Anderzijds apprecieert zij de intellectuele prikkels en artistieke gevoeligheid die ze bij David vindt en waarvoor ze hem zo bewondert. Hoewel David en Amy onmiskenbaar van elkaar houden, gaapt er een schijnbaar onoverbrugbare culturele kloof tussen hen. Dat wordt onder meer geïllustreerd in de scène waarin David met enig leedvermaak zijn vrouw moeiteloos verslaat in een schaakpartijtje.

Amy bewondert het intellect van haar man, maar vindt hem een lafaard.

Ambivalent

Charlie is zich bewust van de kloof tussen David en Amy en probeert die zwakke plek in hun relatie te misbruiken om zijn jeugdvlam weer voor zich te winnen. Amy voelt zich nog steeds aangetrokken tot Charlie, de viriele tegenpool van haar ietwat sullige echtgenoot. Toch biedt zij weerstand aan Charlie's verleidingspogingen. Wanneer David en Amy ontdekken dat hun huiskat gewurgd is, verwijt Amy haar man dat hij de confrontatie met Charlie en zijn bende uit de weg gaat. "Je bent een lafaard", zegt ze tegen David, en dat vat haar misprijzende reserve voor hem goed samen. Hun ruzie over de manier waarop ze het incident met de kat moeten aanpakken, is een cruciaal kantelmoment in de film. De harmonie in hun relatie is zoek en Charlie profiteert daarvan om David weg te lokken zodat hij alleen kan zijn met Amy...

 

Kate Bosworth als Amy.

Over de scène waarin Amy verkracht wordt, is al heel wat inkt gevloeid, zowel met betrekking tot Peckinpahs originele versie als Lurie's nieuwe versie. Het is dan ook een erg ambivalente scène, waarin Amy heen en weer geslingerd wordt tussen walging en paniek enerzijds en oncontroleerbare seksuele opwinding anderzijds. Het is, precies vanwege die ambivalentie, ook één van de meest misbegrepen scènes in de filmgeschiedenis. Je kan die scène, die overigens minder ambivalent is in de remake, niet loskoppelen van het onderhuidse leidmotief in de film: de tegenstelling tussen verstand en gevoel, tussen het rationele en het dierlijke in de mens, tussen ziel en lichaam zo u wil. In de explosieve finale, waarin David zich koelbloedig verzet tegen een gewapende belegering door Charlie en zijn bende, komt dat leidmotief expliciet aan de oppervlakte en blijkt dat het karakterieel verschil tussen David, Amy en Charlie relatief is. Onder Davids beschaafde, afgeborstelde voorkomen blijkt immers een dierlijk, meedogenloos instinct van zelfbehoud schuil te gaan. Ja, David is een nerd, maar hij trekt wel de lijn: tot hier en niet verder! En het breekpunt van zijn geduld wordt bereikt wanneer de privacy en veiligheid van zijn woning in het gedrang komen...

Broeierig
    

Wie meespeelt in een remake, ontsnapt niet aan vergelijkingen met de originele cast. Welaan dan: de acteurs in de remake valt niets te verwijten. Maar Dustin Hoffman is als de pedante David in de originele versie wel gewoon veel beter dan James Marsden.

Dustin Hoffman als David in de originele Straw Dogs.

Ook Susan George maakte van Amy in Peckinpahs originele versie een boeiender personage dan Kate Bosworth in de remake. George's Amy is een puberale, flirterige, aandachtszieke egoïste die haar  ware, zelfzuchtige aard toont wanneer haar eigen leven op het spel staat. Kate Bosworths Amy daarentegen panikeert gewoon. In de originele versie verklaart de onvolwassen zelfzucht van Amy veel beter de onderhuidse spanningen tussen haar en David en komt het uiteindelijk tot een breuk tussen hen. In lijn met de meer volwassen (en eendimensionale) Amy in de remake, koos Lurie voor een neutraler maar tegelijk ook minder beklijvend slot. 

Susan George als Amy in de originele Straw Dogs.

Ook de acteurs die de gluiperige vrienden van Charlie spelen hebben in de originele versie veel meer charisma. Kiezen tussen Del Henney (in de originele versie) en Alexander Skarsgård is moeilijker: beiden zijn uitstekend in hun complexe, meerzinnige vertolkingen van Charlie.

Del Henney (links) en zijn kompanen in de originele Straw Dogs.

James Woods speelt in de remake de rol van de drankzuchtige en twistzieke klootzak Tom Hedden. Woods kan echter niet tippen aan het verontrustende realisme waarmee Peter Vaughan het gewelddadige personage vertolkte in Peckinpahs originele versie.

Peter Vaughan als de klootzak Tom Hedden in de originele Straw Dogs.

Een overbodige remake dus? Niet helemaal, want het was een geslaagde keuze om dit drama op te nemen in het zuiden van de VS. Het geeft Straw Dogs een nieuwe, broeierige dimensie, die herinnert aan de koortsige spanning in de vergelijkbare psychosociale overlevingsthriller Deliverance van John Boorman (die een jaar na Peckinpahs Strawdogs uitkam).

Straw Dogs is in België vreemd genoeg Kinderen Toegelaten, maar ik zou toch twee keer nadenken voor u een kind confronteert met het brutale geweld in deze film. Ik kan ervan meespreken...

JN.

Straw Dogs (USA-2011): in de bioscoop vanaf 4 januari 2012.

Met: James Marsden, Kate Bosworth, Alexander Skarsgård en James Woods.

Genre: thriller / psychosociaal drama / misdaad

Klik op de oranje links voor:

- een filmfragment: Straw Dogs (2011) - fragment

- de originele Straw Dogs uit 1971: Straw Dogs (1971) - full movie

- ons interview met de Vlaamse regisseur Dominique Deruddere over de western The Wild Bunch (1969) van Sam Peckinpah: Dominique Deruddere over geweld op het scherm