Reflectie

Rise of the Planet of the Apes  van Rupert Wyatt     ★★★

Neurogeneticus Will Rodman (James Franco) heeft een nieuw geneesmiddel ontwikkeld waarmee hij hoopt de Alzheimer-ziekte van zijn vader (rol van John Litgow) te genezen. Een chimpansee wordt gebruikt als proefdier voor het experimenteel medicijn, waarna de hersencellen van de aap beginnen te herstellen. Caesar, het jong van de chimpansee, blijkt nog slimmer dan zijn moeder. Wanneer Caesar volwassen is, evenaart zijn intelligentie die van een doorsneemens. Hij leert echter ook dat mensen wrede wezens kunnen zijn...

Prequel

Rise of the Planet of the Apes is, zoals de filmtitel al verklapt, een prequel (voorgeschiedenis) op de sciencefictionklassieker Planet of the Apes van Franklin J. Schaffner uit 1968 (die op zijn beurt gebaseerd was op de gelijknamige roman van Pierre Boulle uit 1963). 

Charlton Heston als gevangene in Planet of the Apes.

In de originele film speelt Charlton Heston de rol van kolonel George Taylor: de leider van een groep astronauten die de aarde verlaten met een ruimteschip. Wanneer zij ontwaken uit hun hibernatie (ruimteslaap), blijkt dat hun ruimteschip gecrasht is op een planeet waar intelligente, pratende apen de rollen omgedraaid hebben en de mensheid domineren. In de slotscène ontdekt kolonel Taylor op een strand restanten van het Amerikaanse Vrijheidsbeeld en beseft hij dat hun ruimteschip niet op een andere planeet geland was, maar tijdens hun ruimteslaap teruggekeerd was naar de aarde. "We finally really did it. You maniacs! You blew it up!", schreeuwt Taylor, vermoedend dat een grootschalige oorlog de menselijke beschaving op aarde vernietigde. "Damn you. God damn you all to hell!" De prequel Rise of the Planet of the Apes gaat dus vooraf aan dit verhaal en verklaart hoe de apen hun quasi menselijke intelligentie verwierven. 

De fameuze slotscène van Planet of the Apes.

Levensechte apen

In Planet of the Apes waren de apen acteurs die apenmaskers en apenkostuums droegen, omdat men in 1968 nog niet beschikte over de huidige digitale special effects. Daarom ziet Planet of the Apes er vandaag vrij ongeloofwaardig en gedateerd uit. De aanblik van de apen in Rise of the Planet of the Apes daarentegen is heel realistisch, dankzij uitstekende special effects van de bekende WETA-workshop in Nieuw-Zeeland, die wereldfaam verwierf met de digitale effecten, miniaturen, kostuums, wapens en decors in de succesvolle The Lord of the Rings-trilogie van Peter Jackson. WETA maakte ook deze keer weer gebruik van zogeheten performance capture: een complexe visuele techniek waarbij eerst echte acteurs gefilmd worden en de beelden nadien een digitaal bewerking ondergaan. De waarschuwing indachtig dat het regisseren van dieren om moeilijkheden vragen is, hoefde regisseur Rupert Wyatt dankzij de digitale tovenaars van WETA voor Rise of the Planet of the Apes geen echte apen of ongeloofwaardige apenkostuums te gebruiken om een hyperrealistisch resultaat te bereiken.

De sprekende blik van Caesar.

Acteur Andy Serkis stond in The Lord of the Rings-trilogie model voor het door WETA tot leven gewekte personage Gollum/Smeagol. Hij speelde ook de door WETA gecreëerde reuzengorilla in Peter Jacksons remake van King Kong. Serkis heeft dus niet alleen veel affiniteit met de werkwijze van WETA, maar ook ervaring in het vertolken van een aap. Dit verklaart waarom hij door Wyatt gevraagd werd om voor Rise of the Planet of the Apes in de huid van het hoofdpersonage Caesar te kruipen. En Serkis deed dat met brio. Zijn motoriek ligt bijna breukloos in het verlengde van een echte chimpansee. En wie naar Ceasars sprekende ogen kijkt, weet meteen wat de aap voelt. De rest van de cast acteert wisselvallig, met uitzondering van de beklijvende James Franco die de tegenstrijdige gevoelens van de idealistische wetenschapper Will Rodman (wetenschappelijke ambitie en ijdelheid, liefde en mededogen, wroeging en spijt) treffend uitbeeldt.  

Andy Serkis als Caesar en James Franco als Will Rodman.

Allegorie

Dankzij het evenwichtige scenario is Rise of the Planet of the Apes zowel een spannende en meeslepende sciencefictionfilm als een boeiend  psychosociaal drama over de morele schaduwzijden van nieuwe biotechnologische ontwikkelingen. De lotgevallen van Caesar vertellen ons niet alleen iets over de vaak onmenselijke manier waarop wij met dieren omgaan, maar ook over de vage grens tussen mens en dier. De hele Planet of the Apes-cyclus (met sequels en een tv-serie in de jaren zeventig en een teleurstellende remake van Tim Burton in 2001) is in feite één grote allegorie over de menselijke 'beschaving'. En de apen zijn in dat verband ons spiegelbeeld. Wanneer we naar Caesar kijken, zien we onze eigen kwaliteiten en gebreken uitvergroot. In de reflectie van zijn ogen herkennen we onszelf: onze creativiteit en grootsheid, maar ook onze kleine en (zelf)destructieve kanten. Kennis -onze grootste troef- is macht, wist Francis Bacon al. Maar macht corrumpeert...

In sommige recensies wordt WETA en regisseur Wyatt verweten dat zij in de ogen van Caesar een menselijke blik hebben gelegd. Hebt u ooit al eens in de ogen van een echte aap gekeken? Je hebt geen digitale spitstechnologie nodig om daarin een quasi 'humaan' karakter te ontwaren; in de ogen van onze verre voorvaders herkennen we onszelf meteen...

Wordt vervolgd?

Rise of the Planet of the Apes bracht tijdens zijn openingsweekend in de VS alleen al bijna 55 miljoen dollar op. Niet slecht voor een film met een budget van 93 miljoen dollar. Geen wonder dat de producers nu al hardop dromen van een nieuwe sequel...

JN.

Rise of the Planet of the Apes (USA-2011): in de bioscoop sinds 10 augustus 2011.

Met: James Franco, Andy Serkis, John Litgow, David Oyelowo, Brian Cox en Freida Pinto.

Genre: sciencefiction / psychosociaal drama / actie / avontuur

Klik op de oranje link voor de trailer: Rise of the Planet of the Apes - trailer