Blackfish van Gabriela Cowperthwaite ★★★½
 |
Op 24 februari 2010 krijgt het Amerikaanse noodnummer 911 een oproep van het maritieme attractiepark SeaWorld in Orlando, Florida: "Een orka heeft één van onze trainers opgegeten." Het slachtoffer blijkt de
ervaren orkatrainster Dawn Brancheau. De boosdoener is Tilikum: een bijna 6 ton zware zwaardwalvis, die zijn 41-jarige trainster voor de ogen van het aanwezige publiek aanviel en onder water trok.
 |
| Orkatrainster Dawn Brancheau aan het werk. |
Het dodelijke incident zorgde
destijds voor heel wat media-aandacht en kwam ook ter ore van de Amerikaanse documentairemaakster Gabriela Cowperthwaite. Tijdens haar research naar wat SeaWorld eufemistisch omschreef als een "tragisch ongeval", en via gesprekken met andere orkatrainers, kwam Cowperthwaite er
achter dat Brancheau niet het eerste slachtoffer van Tilikum was...
Reden genoeg voor een onthullende documentaire over de wrede werkelijkheid achter de vrolijke façade van uiterst lucratieve zeedierenparken zoals SeaWorld, waar de bedrijfsleiding meer wakker ligt van geld dan van het trieste lot van de dieren en van de risico's die hun vaak naïeve en goedmenende trainers er lopen.
 |
Trainers van zwaardwalvissen worden door SeaWorld veeleer aangeworven op basis van hun uiterlijk, persoonlijkheid en zwemvaardigheden dan op basis van hun opleiding, zoölogische expertise of ervaring met de dieren. Nochtans ontwikkelt elke trainer een persoonlijke relatie
met 'zijn' of 'haar' orka. De trainers voeren bovendien shows op waarin ze tot groot jolijt van het publiek samen met de orka's spectaculaire kunstjes tonen. Misschien toch niet zo'n goed idee om in een waterbassin op de rug te kruipen van reusachtige roofdieren die killer whales genoemd worden...
 |
Er zijn tot op
heden weliswaar geen gevallen gemeld van een zwaardwalvis die in het
wild een mens doodde. Maar het niet geringe aantal 'ongevallen' (lees:
aanvallen) in oceanea waarbij een trainer of toeschouwer door een
orka verwond of gedood werd, toont aan dat deze diersoort zich
fundamenteel anders gedraagt in gevangenschap dan in zee. In hun natuurlijke
habitat zijn deze hoog ontwikkelde dieren doorgaans de vriendelijkheid zelve wanneer ze duikers of zwemmers ontmoeten. En ze komen graag een nieuwsgierig kijkje nemen naar de passagiers op voorbijvarende boten. Zwaardwalvissen zijn erg intelligent en vertonen tekenen van complexe
communicatie, emoties, een groot gevoel van onderlinge solidariteit en zelfs zelfbewustzijn. Een gedwongen
jarenlang verblijf in een uit de kluiten gewassen aquarium heeft op
deze in wezen zachtaardige dieren echter een desastreus effect: hun
vinnen gaan krom hangen, ze sterven veel vroeger dan in de vrije natuur en
ze kunnen gewelddadig worden. Blackfish
slaat de nagel op de kop met de volgende retorische vraag: "Als
jij 25 jaar lang tegen wil en dank in een badkuip zou moeten
doorbrengen, zou jij je dan niet ergeren en een beetje psychotisch
worden?"
Genealogie van een seriemoordenaar
 |
Blackfish toont hoe jonge orka's op zee door SeaWorld gescheiden worden van hun moeders en gevangen worden in netten. Zelfs een in gevangenschap geboren jong wordt vaak van zijn of haar moeder gescheiden en overgebracht naar een
ander bassin. Als de dieren hun obligate kunstjes niet naar behoren uitvoeren, krijgen ze vaak geen eten. s' Avonds en 's nachts worden ze opgesloten in een donker bassin. Zo brengen ze dus tweederde van hun leven door in duisternis. Geen wonder dat ze hun frustraties afreageren door elkaar te bijten of een trainer aan te vallen. Zo blijkt de infame Tilikum in feite een triest geval: een tikkende tijdbom die zijn opgekropte frustraties ventileert met plotse agressie.
Uitstekend gemonteerd, is Blackfish een leerzame documentaire over magnifieke dieren die we beter met rust laten en in hun natuurlijke omgeving laten gedijen. De beelden van de orka's en de interviews met hun trainers zijn vaak ontroerend, maar ook spannend. In dat opzicht heeft Blackfish zelfs wat weg van een ontluisterende detectivethriller over de tragische genealogie van een seriemoordenaar.
JN.
Blackfish (USA-2013): in de bioscoop vanaf 30 oktober 2013.
Met: Dawn Brancheau en andere voormalige trainers van SeaWorld.
Genre: documentaire / natuurfilm / drama / thriller
Geen opmerkingen:
Een reactie posten