De goede dood

Tot altijd  van Nic Balthazar     ★★½

Volgende maand zal het precies tien jaar geleden zijn dat de Vlaamse politicus Mario Verstraete als eerste gebruikmaakte van de door hemzelf fel bevochten Belgische euthanasiewet. Verstraete leed aan een ernstige vorm van multiple sclerose en stapte op 30 september 2002 onder doktersbegeleiding vrijwillig uit het leven. “Als voor mij het waardig leven afgelopen is, wil ik waardig sterven”, schreef hij voordien in een opiniestuk.

De echte Mario Verstraete.

Biopic

In zijn zelfgeschreven biopic over Verstraete focust de Vlaamse regisseur Nic Balthazar niet alleen op Verstraete's langdurige strijd tegen de ziekte en op het maatschappelijk taboe op euthanasie, maar ook op de humor en levenslust van Verstraete en op de steun die Mario tot het bittere eind van zijn vrienden en familie kreeg. Hoewel in wezen een veredelde weekendfilm, is Tot altijd dus geen klaagzang geworden.

Koen De Graeve als Mario Verstraeten, en Felix Maesschalck als diens zoontje.

Over zijn pleidooi voor het recht op euthanasie zegt Mario (gespeeld door Koen De Graeve) zelf: "Dit gaat niet over het recht om te sterven, maar veeleer over het recht op een vol leven." Dit verklaart ook waarom de film begint met scènes over de tijd toen de jonge Mario nog niet ziek was en met volle teugen van het leven genoot. Het contrast met de pijnlijke fysieke en mentale aftakeling van Mario is des te groter nadat hij in 1996 van zijn beste vriend en huisarts Thomas (Geert Van Rampelberg) te horen krijgt dat hij ms heeft. Een jaar later strompelt Mario op krukken door het leven. Nadien moet hij in een rolstoel en begint ook zijn brein af te takelen...

Het voordeel van ms is volgens Mario "dat ge d'r niet aan dood gaat, maar het nadeel is dat ge d'r niet aan dood gaat". Mario vraagt dan ook aan Thomas om hem te helpen met een voortijdige levensbeëindiging wanneer het lijden uitzichtloos wordt. Thomas heeft het daar -als arts en vriend- echter heel moeilijk mee. En ook de katholieke ouders van Mario hebben principiële bezwaren: onder het motto van grootvader Verstraete "niet klagen maar dragen", hopen zij dat Mario de kracht vindt om verder te leven met zijn ziekte. Mario probeert hen te overtuigen dat ze niet bang moeten zijn van euthanasie, een begrip dat afgeleid is van het Griekse euthanathos en letterlijk 'goede dood' betekent. "Misschien moeten we allemaal iets beter leren omgaan met sterven, dan zullen we misschien allemaal beter omgaan met het leven ook", aldus Mario. 

Omdat euthanasie in politieke en medische kringen lange tijd beschouwd werd als een laakbare vorm van (zelf)moord, duurde het nog tot 16 mei 2002 voor de wet op de depenalisering van euthanasie goedgekeurd werd in het Belgische parlement. België was daarmee, na Nederland, het tweede land ter wereld dat voorzag in een wettelijke regeling van euthanasie.

Geert Van Rampelberg (links) en Koen De Graeve.

Hommage  

De chemie tussen de vier hoofdrolspelers die Mario's vriendenkring vertolken (naast De Graeve en Van Rampelberg, ook Lotte Pinoy en Iwein Segers) zit goed: ze komen over als een (h)echte kliek, waardoor ook de dramatische afscheidsscènes geloofwaardig zijn. Met name Geert Van Rampelberg overtuigt als boezemvriend Thomas. 

In de bijrollen maakt vooral Viviane de Muynck indruk als de ontroerende moederfiguur (let op de 'piëtascène' waarin ze haar naakte zoon in haar armen houdt en op haar zwijgzame présence in de sterfbedscène). 

Tot altijd is zeker geen grote cinema. Daarvoor kleurt dit goedbedoelde drama teveel binnen de stereotiepe lijntjes van het genre. Anderzijds is de film wel een verdiend postuum eerbetoon aan een bevlogen politicus en moedig mens.  

JN.

Tot altijd (België-2012): beschikbaar op dvd vanaf 23 augustus 2012.

Met: Koen De Graeve, Geert Van Rampelberg, Lotte Pinoy, Iwein Segers, Viviane de Muynck en Michel van Dousselaere.

Genre: biopic / drama / docudrama

Klik op de oranje link voor de trailer: Tot altijd - trailer