Black Mass - trailer

Een bijna onherkenbare Johnny Depp vertolkt in Black Mass (2015) de rol van de Iers-Amerikaanse gangster James Joseph "Whitey" Bulger junior in dit nieuwe, op waargebeurde feiten gebaseerde misdaaddrama van de Amerikaanse cineast Scott Cooper naar de roman Black Mass: The True Story of an Unholy Alliance Between the FBI and the Irish Mob van Dick Lehr en Gerard O'Neill uit 2001.

(Klik op de playbutton en dan rechtsonder bij instellingen op "Kwaliteit" en op 720p of 1080p voor hogere beeldkwaliteit)

Genre: misdaadthriller / biopic / drama

De moedige biecht van een spion in gewetensnood

Citizenfour  van Laura Poitras     ★★★

People willing to trade their freedom for security 

deserve neither and will lose both.

Benjamin Franklin, 1755.

Op 3 juni 2013 spraken de Amerikaanse onderzoeksjournalist Glenn Greenwald en de Amerikaanse documentairemaakster Laura Poitras in een hotel in Hong Kong af met een anonieme man die beweerde explosieve informatie te bezitten over geheime, ongrondwettige afluisterpraktijken van het Amerikaanse National Security Agency (NSA) en andere inlichtingendiensten. De man noemde zich Citizen Four en had Poitras in januari 2013 al gecodeerde e-mails gestuurd, waarin hij de gevoelige aard van zijn informatie benadrukte en haar vroeg om in hun communicatie de grootst mogelijke discretie in acht te nemen. In het hotel in Hong Kong zou hij een Rubiks kubus bij zich hebben. Zo zouden ze hem herkennen. De rest is geschiedenis: de man bleek klokkenluider Edward Snowden te zijn; hij nam Poitras en Greenwald mee naar zijn hotelkamer en onthulde daar voor de camera van Poitras voor het eerst wereldwijde spionageactiviteiten die zo shockerend zijn dat ze het ophefmakende Watergateschandaal uit de jaren 70 doen verbleken.  

Edward Snowden (links) en Glenn Greenwald.

Poitras had voordien reeds documentaires ingeblikt: over de oorlog in Irak (My Country, My Country uit 2006, die genomineerd werd voor een Oscar) en over de Amerikaanse militaire gevangenis in de Guantánamobaai (The Oath uit 2010). Haar nieuwe documentaire Citizenfour (2014) gaat over de onthullingen van Edward Snowden en is de derde documentaire in haar trilogie over de zogeheten War on Terror sinds de infame aanslagen in New York op 11 september 2001. Derde keer, goede keer, want Citizenfour won in februari van dit jaar de Oscar voor beste documentaire.

My name is Snowden, Edward Snowden

In Citizenfour wordt vooral gepraat. Toch heeft deze documentaire soms veel weg van een spannende James Bond-film: geheime codes, paranoia, technische snufjes, vluchtroutes, psychologische oorlogsvoering tussen een kafkaiaanse overheid en de in het nauw gedreven held... Vooral de opnames in de hotelkamer van Snowden, waar hij zich voorstelt als een voormalige werknemer van de NSA en de CIA die zich niet meer kon verzoenen met hun praktijken, tonen aan hoeveel moed het hem gekost moet hebben om zijn familie en vriendin in de steek te laten in de wetenschap dat zijn onthullingen van hem de meest gezochte man sinds Osama bin Laden zouden maken. Op een bepaald moment gaat het brandalarm in het hotel af en zie je de angst in de blik van Snowden: zijn ze er al? Vallen ze hier zo dadelijk binnen om me te arresteren? Is dit het einde? 

Snowdens vrees was terecht. Als insider wist hij dat de top secrets die hij onthult in Citizenfour zouden inslaan als een bom. Vandaag leeft hij nog steeds ondergedoken op een geheime locatie in Rusland. De Amerikaanse overheid heeft immers een internationaal arrestatiebevel tegen hem uitgevaardigd en wil hem berechten als een verrader onder de Espionage Act uit 1917.

Voyeuristisch control grid

De verdienste van Citizenfour is dat je in amper twee uur een vrij toegankelijke samenvatting krijgt van de redenen waarom Snowden klokkenluider werd. Zo blijken de wereldwijde afluisterprogramma's niet alleen metadata te verzamelen (gegevens over wie communiceert met wie, wanneer, waar en hoe lang), maar ook de inhoud van alle communicatie die zij kunnen onderscheppen. Ja, lieve lezer, ook uw communicatie: elk telefoongesprek, elke sms, elke e-mail, elke webpagina die u bezoekt, elke foto die u op Facebook zet, enzovoort...alles wordt opgeslagen in databanken en kan te allen tijde tegen u gebruikt worden. Het volstaat immers om in de databanken gewoon een identificator (bijvoorbeeld uw telefoonnummer of e-mailadres) in te voeren om met terugwerkende kracht al uw gearchiveerde communicatie uit het verleden op te vragen. De webcam in uw laptop kan geactiveerd worden zonder dat u het weet, net als de camera in uw mobiele telefoon. Uw identiteitskaart, paspoort en bankkaart bevatten een verborgen chip met gps-functie waarmee u gelocaliseerd kan worden (tip: wikkel die documenten in dubbel zilverpapier om het gps-signaal te verstoren). Zelfs als u uw gsm uitzet, kan men u volgen en afluisteren als u de batterij niet verwijdert.

"Maar ik heb toch niets misdaan?", hoor ik u denken. "Ik ben toch geen terrorist?" Maakt niet uit, want de van rechtswege voorziene probable cause (een aantoonbare aanwijzing van misdaad) om u te mogen bespioneren wordt door de overheden omzeild middels toestemming van geheime rechtbanken die bovendien geen graten zien in de collectieve dataverzameling zonder onderscheid des persoons en zonder medeweten van de bespioneerde bevolking. Dit gebeurt met medeplichtigheid van grote telecomoperatoren en multinationals, zoals o.a. AT&T, Verizon, Google, Yahoo, YouTube, Facebook, Hotmail, Gmail, Skype, Apple, Microsoft en IBM.

Op de diverse spionageprogramma's bestaat vrijwel geen onafhankelijk toezicht, wat misbruik in de hand werkt. De programma's zouden bedoeld zijn voor de strijd tegen terrorisme, maar in de praktijk blijkt dat een drogreden voor controle van de bevolking, politieke, financiële en economische spionage, vulgair voyeurisme en de privébelangen van sommige overheidsanalisten die zelfs hun eigen man of vrouw stiekem in de gaten houden om te checken hij/zij niet vreemdgaat.  

Schapen

Klik op de foto om de afbeelding te vergroten
en nogmaals voor het maximale formaat.

Tegenstanders van Snowden, die hem een verrader noemen en hem verwijten dat hij de staatsveiligheid in het gedrang bracht, menen dat de strijd tegen terrorisme nu eenmaal ten koste gaat van onze privacy. "Dat is toch niet erg als je niets te verbergen hebt", hoor je vaak. Tegen zulke volgzame schapen zeggen wij: waarom gebruik je dan een geheim paswoord om je mailbox en gsm af te schermen? Waarom mag dan alleen de overheid jouw Facebook-account, e-mail en smartphone hacken? "Ach, de overheid verzamelt vooral metadata. Dat is toch geen zware inbreuk op onze privacy", sussen de schapen. Wel, afgezien van het feit dat de overheid ook de inhoud van privécommunicatie verzamelt, komen in Citizenfour enkele experts aan het woord (onder wie NSA-klokkenluider William Binney, hacker Jacob Appelbaum en Lavabit-oprichter Ladar Levison) die benadrukken dat metadata vaak meer persoonlijke informatie opleveren dan de inhoud van de communicatie. Als je weet dat iemand op dezelfde dag eerst een HIV-testcentrum belt, daarna zijn/haar huisarts en tot slot de zelfmoordlijn, dan weet je vaak veel meer over die persoon dan door de inhoud van één van die telefoongesprekken af te luisteren.    

Aan alle schapen: zelfs wie zijn gezond verstand niét gebruikt en gewoon zijn intuïtie volgt, beseft dat privacy een onontbeerlijke voorwaarde van vrijheid is. Iederéén, ook u, gedraagt zich anders wanneer je weet dat je in de gaten gehouden wordt. Dat leidt tot zelfcensuur en is nefast voor creativiteit, intellectuele exploratie, zelfontwikkeling, kritiek, vrije meningsuiting, spontaan sociaal contact en gemoedsrust. 

Mysterie

In plaats van een heksenjacht te organiseren op Snowden en de journalisten die bereid waren om zijn onthullingen te publiceren, zouden overheden hun spionage van de bevolking (die ook in de Benelux bestaat) beter opdoeken. Zoals Snowden zelf zegt in Citizenfour: het gaat niet over hem. De vraag of hij een held dan wel een verrader is, is een rookgordijn dat alleen maar afleidt van het feit dat we met z'n allen in sneltreinvaart afglijden naar een totalitaire wereld waarin de laatste restanten van onze vrijheid geofferd worden op het altaar van een vals gevoel van veiligheid. Daarom focust Citizenfour veeleer op het maatschappelijke debat rond de surveillance state dan op de man achter de klokkenluider. Over Snowden als mens komen we dus niet veel meer te weten dan wat we reeds in de media vernamen. Poitras miste hier de unieke kans om de sluier van mysterie rond Snowden op te lichten. En dat is jammer. Ook visueel stelt de documentaire niet veel voor. Maar inhoudelijk is Citizenfour wel verplichte kost voor wie zich nog illusies zou maken over zijn/haar privacy. 

De Five Eyes van het Panopticon

In 1791 publiceerde de Engelse filosoof Jeremy Bentham een boek onder de titel  Panopticon (letterlijk: Alziend), waarin hij pleitte voor de bouw van cirkelvormige gevangenissen met een centrale toren van waaruit elke gedetineerde onafgebroken in de gaten gehouden kan worden. Wie meer wil weten over het Panopticon-concept als een instrument en metafoor van machtsuitoefening, repressie, disciplinering, conformisme en onderwerping, raden we aan om het briljante boek Surveiller et punir (in het Nederlands vertaald onder de titel Discipline, toezicht en straf) van de Franse filosoof Michel Foucault uit 1975 te lezen.

Vooraanzicht, doorsnede en grondplan van Jeremy Benthams Panopticon-gevangenis.
(klik op de foto om de afbeelding te vergroten en nogmaals voor het maximale formaat)

Wie had kunnen bevroeden dat Benthams natte droom van absolute controle twee eeuwen later wereldwijd gerealiseerd zou zijn in de vorm van een alziend en alhorend spionageprogramma waarmee Vijf Ogen -de geheime diensten van de VS, Groot-Brittannië, Canada, Australië en Nieuw-Zeeland- en hun tientallen 'snuffelpartners' in andere landen een groot deel van de wereldbevolking in de gaten houden. Daaroor is onze planeet getransformeerd tot één grote Panopticon-gevangenis waarin van onze privacy niet veel meer overblijft dan kruimels.

Eén van de door Edward Snowden gelekte documenten
over de Five Eyes en hun internationale  'snuffelpartners'.

Big Brother is watching you

De Brave New World van Aldous Huxley staart ons in het gelaat als een Orwelliaanse nachtmerrie, met een Big Brother die elk van onze moves in de gaten houdt zoals in het popnummer Every Breath You Take van The Police. Zo'n wereld levert trouwens niet meer veiligheid op. Integendeel: de geschiedenis heeft talloze keren aangetoond dat minder vrijheid vroeg of laat ook leidt tot minder veiligheid. Vraag dat maar eens aan wie de dictatuur van Stalin, Mao of Pol Pot overleefde. En een samenleving die functioneert als een panoptische gevangenis kan je sowieso bezwaarlijk omschrijven als een veilige biotoop voor onschuldige burgers. Snowden waarschuwt in Citizenfour dan ook dat de balans tussen kiezers en hun verkozenen is omgeslagen in een verhouding tussen onderdanen en hun heersers. Dat wilde hij niet langer op zijn geweten hebben. En u? Wil u in zo'n wereld leven?

JN.

Citizenfour (USA/Duitsland/Groot-Brittannië-2014): in de Belgische bioscopen vanaf 27 mei 2015.

Met: Edward Snowden, Glenn Greenwald, Laura Poitras, Ewen MacAskill, William Binney, Jacob Appelbaum, Julian Assange, Kevin Bankston, Lindsay Mills, Jeremy Scahill, Barack Obama, Ladar Levison e.a.. 

Genre: documentaire

Apocalypse Now - fragment

Hieronder kan u kijken naar een iconisch scène met Marlon Brando en Martin Sheen in Francis Ford Coppola's meeslepende en visueel verbluffende anti-oorlogsepos Apocalypse Now uit 1979: een briljant meesterwerk dat wij sinds onze jeugd toch al minstens een dozijn keer gezien hebben en vandaag nog steeds één van onze favoriete films is, alsook één van onze favoriete road movies.

Hoofdrolspeler Martin Sheen (één van de knapste acteurs aller tijden) vertolkt in Apocalypse Now de cynische Amerikaanse legerkapitein Willard, die tijdens de Vietnamoorlog in opdracht van de Amerikaanse legerleiding op zoek gaat naar de muitende en enigmatische Amerikaanse kolonel Walter E. Kurtz (één van de beste movie villains aller tijden), charismatisch vertolkt door Marlon Brando (ook één van de knapste acteurs aller tijden en tevens onze favoriete acteur). 

Kapitein Willard kreeg de opdracht om kolonel Kurtz uit te schakelen, maar wanneer Willard eindelijk oog in oog staat met Kurtz en hem beter leert kennen, begint Willard te beseffen hoe vaag het onderscheid tussen Goed en Kwaad wel is, vooral in oorlogssituaties...  

(Klik op de playbutton en dan rechtsonder bij instellingen op "Kwaliteit" en op 720p voor hogere beeldkwaliteit)

Genre: oorlogsfilm / existentieel drama / actie / avontuur

Portret. 

Het emotionele vuurwerk van

Charlize Theron

Wie, zoals wij, houdt van de doorleefde vertolkingen van Charlize Theron, kan de Zuid-Afrikaanse actrice volgende maand aan het werk te zien in twee nieuwe films: de mysterieuze misdaadthriller Dark Places (2015) van de Fransman Gilles Paquet-Brenner en de flamboyante road action-thriller Mad Max: Fury Road (2015) van de Australische cultregisseur George Miller. 

Donkere plekken

In Dark Places (naar de gelijknamige bestseller van de Amerikaanse schrijfster Gillian Flynn) kruipt de 39-jarige Charlize Theron in de huid van Libby Day: een Amerikaanse vrouw die in haar ongelukkige jeugd getuige was van de brutale moord op haar moeder en zusters. Libby's eigen broer werd destijds door de rechtbank veroordeeld voor het bloedbad omdat zij hem aanwees als de dader. Maar 25 jaar later maakt Libby kennis met een groepje amateuronderzoekers die zichzelf The Kill Club noemen en geloven dat haar broer onschuldig is. Samen gaan ze op zoek naar de waarheid...

In Dark Places.

Dat Theron bereid was om de hoofdrol te vertolken in Dark Places is niet vanzelfsprekend. Net als het hoofdpersonage, beleefde de actrice immers ook zelf een dramatische jeugd en zag zij als tiener met eigen ogen hoe haar vader werd doodgeschoten door...haar eigen moeder. 

Charlize Theron werd geboren op 7 augustus 1975 in de Zuid-Afrikaanse stad Benoni als enig kind van een vader met Frans-Nederlandse roots en een moeder van Duitse komaf. Haar oorspronkelijke Franse achternaam Théron wordt in Zuid-Afrika uitgesproken als "Thrown". Charlize groeide op in de boerderij van haar ouders in de buurt van Johannesburg. Op haar 13de werd ze naar een kostschool gestuurd. Twee jaar later was ze getuige van de tragische dood van haar vader: een gewelddadige alcoholicus die door zijn vrouw, naar verluidt uit wettige zelfverdediging, doodgeschoten werd. Tijdens de opnames van Dark Places zal Theron ongetwijfeld ook stilgestaan hebben bij die 'donkere plekken' in haar eigen jeugd.

Dansen, poseren en acteren

Na een opleiding tot balletdanseres, won Charlize op 16-jarige leeftijd in de Italiaanse kuststad Salerno een modellencontract tijdens een plaatselijke modellenwedstrijd. Samen met haar moeder verhuisde ze prompt naar Milaan om van daaruit een jaar lang door Europa te trekken als professioneel fotomodel. Later zou Theron poseren voor reclamecampagnes van beroemde merken zoals Dior en op de covers belanden van internationale modebladen zoals Elle en Vogue. In 2007, toen ze reeds een beroemde actrice was, werd ze door het magazine Esquire uitgeroepen tot The Sexiest Woman Alive. Ze is inderdaad één van de mooiste filmgodinnen aller tijden. 

In een advertentie voor een parfum van Dior.

Maar nu terug naar Charlize's jeugd: na haar verblijf in Europa, verhuisde ze met haar moeder naar New York, waar ze een tijdje les volgde aan de Joffrey Ballet School, tot ze haar dansambities moest opgeven vanwege een knieblessure. Ze vloog daarom in haar eentje naar de filmstad Los Angeles in de hoop er als actrice aan de bak te komen. Ze was toen 19.

Amper twee jaar later werkte ze zich reeds in de belangstelling van pers en publiek met haar bijrol van het verleidelijke personage Helga Svelgen in de neo noir zwarte misdaadkomedie 2 Days in the Valley (1996) van John Herzfeld. 

Dat deze jonge actrice ook dramatische rollen aankon, bewees Theron in 1997, toen ze indruk maakte met haar emotionele vertolking van de wanhopige echtgenote van een jonge, corrumpeerbare advocaat in de boeiende advocatenthriller en morele fabel The Devil's Advocate van Taylor Hackford, met Keanu Reeves en Al Pacino (één van onze favoriete acteurs) in de hoofdrollen.

 

Met Keanu Reeves in The Devil's Advocate.

In 2001 bevestigde Theron haar veelzijdigheid met haar geslaagde vertolking van het dubieuze gangsterliefje Millie Bobeck alias Ashley Mercer in Reindeer Games. Ze had toen een romantische relatie met John Frankenheimer, de regisseur van die misdaadthriller.

Tour de force

In 2004 won Theron terecht een Oscar voor haar aangrijpende vertolking van de 'defensieve' seriemoordenares Aileen Wuornos (één van de beste movie villains aller tijden) in Monster van Patty Jenkins: een ontroerende, tragiromantische misdaadbiopic die een jaar eerder uitkwam. Theron leefde zich voor die rol volledig in haar personage in: ze kwam 14 kilo bij en droeg onder meer een vals gebit, waardoor ze er haast onherkenbaar uitzag. Haar emotionele vertolking in Monster is een echte tour de force: zo geloofwaardig, doorleefd, diep en tragisch dat ze in ons geheugen gegrift zal blijven als één van de beste acteerprestaties ooit.

Haast onherkenbaar in Monster.

Een jaar later werd Theron opnieuw genomineerd voor een Oscar, ditmaal voor haar hoofdrol in North Country (2005) van Niki Caro: een op feiten gebaseerd psychosociaal drama waarin Theron een mijnwerkster speelt die het slachtoffer wordt van seksuele intimidatie. De Oscar ging toen echter naar Reese Witherspoon voor haar rol van June Carter Cash in Walk the Line (een biopic over countryzanger Johnny Cash).

Beste actrice van 2012

De voorbije jaren was Theron onder meer te zien in:

- de fijne superheldenkomedie Hancock (2008) van Peter Berg, met Will Smith in de titelrol; 

- de scherpzinnige tragikomedie Young Adult (2011) van Jason Reitman, waarin Theron moeiteloos alle emotionele registers van het labiele titelpersonage bespeelt. Lees onze recensie hier, bekijk de trailer hier en lees onze keuze voor Theron als de beste actrice van 2012 hier; 

- de Alien-prequel Prometheus (2012) van Ridley Scott (één van onze favoriete regisseurs). Lees onze recensie hier en bekijk de trailers hier en hier; 

- als de boze koningin Ravenna in het sprookje Snow White and the Huntsman (2012) van Rupert Sanders (bekijk de trailer hier). 

In Young Adult.

Imperator Furiosa

In Mad Max: Fury Road.

In George Millers nieuwe film Mad Max: Fury Road -het 4de deel in de populaire post-apocalyptische road action-filmreeks over de spannende lotgevallen van de Australische actieheld Mad Max- wordt de titelrol voor de eerste keer vertolkt door Tom Hardy, die daarmee de uitdaging aanging om in de voetsporen van Mel Gibson te treden. Een zware uitdaging, want Gibson (één van de knapste acteurs aller tijden) maakte van Mad Max in de vorige drie delen een iconisch filmpersonage met mythische allure (bekijk de eerste Mad Max uit 1979 hier). Theron speelt in Mad Max: Fury Road een verbeten en strijdlustige vrouw die Imperator Furiosa heet. Wij staan te trappelen van ongeduld om de film te zien, want de trailer ziet er alvast spectaculair uit.

JN.

Dark Places (Frankrijk-2015): in de Belgische bioscopen vanaf 6 mei 2015.

Mad Max: Fury Road (Australië/USA-2015): in de Belgische bioscopen vanaf 14 mei 2015.

In Snow White and the Huntsman.

8½ - trailer

De nieuwe trailer van het onlangs gerestaureerde meesterwerk 8½ van Federico Fellini uit 1963.

(Klik op de playbutton en dan rechtsonder bij instellingen op 720p of 1080p voor hogere beeldkwaliteit)

Genre: semi-autobiografisch drama

Lost River - trailer

(Klik op de playbutton en dan rechtsonder op 480p, 720p of 1080p voor hogere beeldresolutie)


Klik op de oranje link voor onze recensie van Lost River: Een stilistische freakshow

Genre: psychosociaal drama / stadsfabel

Een stilistische freakshow

Lost River  van Ryan Gosling     ★★

De Amerikaanse acteur Ryan Gosling (één van de knapste acteurs aller tijden, bekend van onder meer The Notebook, Fracture, Blue Valentine, Drive, The Ides of March, The Place Beyond the Pines en Only God Forgives) heeft zich nu ook àchter de camera gewaagd voor de verfilming van een zelfgeschreven scenario. Zijn regiedebuut heet Lost River (2014) en speelt zich af in een verloederde, door leegstand geteisterde wijk in de Amerikaanse grootstad Detroit. 

Ryan Gosling.

Vloek

Terwijl in de Detroitse volkswijk heel wat woningen gesloopt of in brand gestoken worden, weigert Billy (gespeeld door Christina Hendricks) als alleenstaande moeder van twee zonen om hun huisje op te geven. Ze staat echter drie maanden achter met de afbetaling van haar hypothecaire lening. Daarom gaat zij in op het voorstel van haar bankier (vertolkt door Ben Mendelsohn) om te gaan werken in diens macabere cabaret. Intussen steelt haar oudste zoon Bones (Iain De Caestecker) oud koper uit leegstaande krotten om het te verpatsen aan een schroothandelaar. Daarmee komt Bones in conflict met Bully (Matt Smith): de gewelddadige leider van een plaatselijke dievenbende. Volgens buurmeisje Rat (Saiorse Ronan) is de wijk in de ban van een mysterieuze vloek die iets te maken heeft met een oude verzonken stad op de bodem van een onder water gelopen vallei...  

Iain De Caestecker als Bones.

Stadssprookje

Lost River is een merkwaardige stadsfabel die op het voorbije Filmfestival van Cannes voor verdeelde reacties zorgde. 

Heel wat journalisten kraakten de film als een pretentieus, pseudo-artistiek project waarvoor Gosling als regisseur te nadrukkelijk leentjebuur speelde bij cineasten die hij klaarblijkelijk erg bewondert. Zo werd Lost River door de Amerikaanse filmrecensent Justin Chang in het magazine Variety genadeloos de grond in geboord als volgt: "Had Terrence Malick and David Lynch somehow conceived an artistic love-child together, only to see it get kidnapped, strangled and repeatedly kicked in the face by Nicolas Winding Refn, the results might look and sound something like 'Lost River', a risible slab of Detroit gothic that marks an altogether inauspicious writing-directing debut for Ryan Gosling." 

Anderen (bijvoorbeeld in de Vlaamse pers) waren milder en prezen onder meer de dromerige sfeer, de knappe beelden van de Belgische cameraman Benoît Debie en de charismatische vertolking van Ben Mendelsohn als de perverse bankier. 

Billy aanvaardt een job in een duistere nachtclub.

Lappendeken

Zowel de critici als de fans van Lost River hebben een punt. 

Gosling refereert in de film inderdaad erg vaak naar de stijl van andere cineasten: 

- naar de poëtische filmstijl van Terrence Malick (één van onze favoriete regisseurs), bijvoorbeeld in de intimistische openingsbeelden van Lost River; 

- naar de films van David Lynch (ook één van onze favoriete regisseurs), onder meer in het bankkantoor en in het cabaret; 

- naar de horrorfilms van Dario Argento, in de bloederige cabaretscènes; 

- en vooral naar de misdaadfilms Drive en Only God Forgives, beide van Nicolas Winding Refn met Gosling in de hoofdrol, blijkens onder meer de bizarre en gewelddadige personages en de kleurrijke belichting met veel purpere en roze neonlichten. Lees onze recensie van Drive hier en onze recensie van Only God Forgives hier. 

Eva Mendez speelt een bijrolletje in Lost River.

De stilistische referenties zijn sfeervol in beeld gebracht onder leiding van cameraman Benoît Debie, die dankbaar gebruik maakte van fotogenieke locaties in de achterbuurten van Detroit.

De beelden hangen echter aan elkaar als los zand. Dat ligt niet zozeer aan de degelijke montage van de Belg Nico Leunen, maar aan het onbeheerste scenario, de wisselende mise-en-scène, het inconsistente production design en de heterogene art direction.

Matt Smith als Bully.

Vanwege het gebrek aan samenhang schiet Lost River inhoudelijk en stilistisch alle kanten uit, waardoor de film zowel narratief als visueel op een fragmentair lappendeken lijkt. Gosling was te ambitieus en wilde te veel kwijt in zijn regiedebuut. Wellicht hoopte hij als debutant indruk te maken met een visitekaartje waarin hij via tal van cinefiele verwijzingen aantoont dat hij zijn pappenheimers kent. Hij vergat daarbij echter dat less vaak more is, tenzij je Quentin Tarantino of Stanley Kubrick heet (die beiden ook behoren tot onze favoriete regisseurs). 

Wegens het gebrek aan een strakke (of toch op zijn minst doelgerichte) plot, volstond mooifilmerij niet om te verhullen dat Lost River over te veel gaat (de economische crisis, armoede, geweld, perversiteiten, mysterie...) en daarom uiteindelijk tekort schiet. 

Dat is ook te merken aan de cast, die weliswaar behoorlijk acteert maar de gebreken in het scenario van deze stilistische freakshow niet kon overstijgen en bij ons alvast geen echte empathie met de personages kon losweken. Bovendien is de rol van Matt Smith als de slechterik Bully te vlak en te karikaturaal. Alleen Ben Mendelsohn beklijft (als de bankier), dankzij zijn onvoorspelbare uitstraling waarmee deze Australische rasacteur elk scenario lijkt te kunnen overstijgen.

Ben Mendelsohn als de bankier.

Anderzijds verdient Gosling wel lof voor zijn durf en eigenzinnigheid, waardoor zijn regiedebuut in elk geval wereldwijd over de tongen gaat als een opmerkelijke film die afwijkt van platgetreden paden. Hopelijk krijgt hij de kans om nog eens in de regiestoel te zitten en levert dat de volgende keer dan een beter resultaat op.

JN.

Lost River (USA-2014): in de Belgische bioscopen sinds 8 april 2015.

Met: Iain De Caestecker, Christina Hendricks, Matt Smith, Ben Mendelsohn en Saiorse Ronan.

Genre: psychosociaal drama / stadsfabel

Klik op de oranje link voor de trailer: Lost River - trailer

Gestalkt door een seksuele vloek

It Follows  van David Robert Mitchell     ★★★★

Daar zat ik dan: gisteren, op Paaszondag, helemaal alleen in een lege bioscoopzaal voor de matineevoorstelling. Zalig... Dat doe ik wel vaker. Reeds in mijn jeugd nam ik op zondagmiddag in Wilrijk vaak bus 17 om in 't stad als piepjonge, 12-jarige filmfan met mijn maandelijkse zakgeld (200 frank of 5 euro) in m'n eentje naar de cinema te gaan. Aan een lange muur in de Karel Appelmansstraat hingen destijds nog glazen 'kijkkasten' met screenshots van de films die draaiden in intussen al lang verdwenen stadsbioscopen, zoals de Rubens in de Carnotstraat, den Astrid op het Astridplein, de Calypso in de Quellinstraat, de Rex op de De Keyserlei en de Ambassades in de Anneessensstraat. Handig die kijkkasten, want zo kon je in één oogopslag het ganse filmaanbod in het stadscentrum bekijken. Een kaartje kostte toen minder dan 100 frank (2,5 euro). Gisteren heb ik vier keer zoveel (9,80 euro) neergeteld aan de kassa van de Antwerpse UGC. Hier waren ooit de Rex en de Ambassades gevestigd. Deze legendarische, uit rood fluweel opgetrokken cinema's zijn intussen getransformeerd tot een kille multiplex, waar je voor een bakske popcorn en een plastic flesje Coca Cola verdomme bijna evenveel kwijt bent als je filmticket. Maar je hebt in de zalen vandaag wel meer beenruimte dan vroeger, de zetels zijn veel comfortabeler en ook de beeld- en geluidskwaliteit is er lichtjaren op vooruit gegaan. 

Besmettelijke vloek

Nu vraagt u zich wellicht af wat mijn jeugdherinneringen eigenlijk te maken hebben met It Follows: de nieuwe, uitstekende horrorthriller van de Amerikaanse cineast David Robert Mitchell. Wel, toen het licht uitging en de film begon, leek het wel alsof ik teruggevoerd werd naar het verleden: naar mijn prilste tienerjaren, toen ook ik, net als de jonge hoofdpersonages in It Follows, nog met een combinatie van nieuwsgierigheid en vrees in de knoop lag met seksuele verlangens. De film heeft immers niet alleen een look uit de jaren tachtig, maar draait ook rond een fascinerende premisse die zo uit de koker van een jonge, preutse maagd zou kunnen komen: stel dat er een besmettelijke vloek zou bestaan die je, net als een SOA (seksueel overdraagbare aandoening), meedogenloos achtervolgt wanneer je seks hebt gehad met iemand die reeds besmet was. Stel dat deze 'straf' voor 'zondig' gedrag bovendien een moorddadig wezen is dat de gedaante van om het even wie kan aannemen en alleen gezien kan worden door wie besmet is. En stel dat je die vloek alleen maar kan opheffen door met iemand anders seks te hebben en daarmee de vloek door te geven als ware het een noodlottige kettingbrief. Dat is wat de 19-jarige Jay (gespeeld door Maika Monroe) overkomt nadat zij voor het eerst seks heeft gehad met haar nieuwe vrijer. Wat volgt -en het woord "volgt" mag je dus letterlijk nemen- is een beklijvende urban legend waarin Jay, haar jongere zus en hun vrienden wanhopig proberen om uit de greep te blijven van het stalkende wezen...

Tienerangst

Halloween meets Ringu meets The Virgin Suicides. Maar wat 'Het' nu precies is dat de jongeren in It Follows als in een nachtmerrie op de hielen zit, zal wellicht altijd onderwerp van discussie blijven, omdat de film geen duidelijk antwoord geeft op deze vraag. Is het een metafoor voor SOA's? Voor frigiditeit en castratieangst? Is It letterlijk een gewelddadige shapeshifter, zoals in de sciencefictionthriller The Hidden uit 1987? Of louter een product van de verbeelding: de tastbaar geworden existentiële angsten van tieners voor seks (of zou het incest zijn...) en volwassenen? Of een combinatie hiervan? Hoe dan ook, regisseur David Robert Mitchell is er, mede dankzij dit fascinerende raadsel, in elk geval in geslaagd om van It Follows een veel betere horrorthriller over tienerangsten te maken dan het brave The Hole van Joe Dante (lees onze recensie hier en bekijk de trailer hier).

Tussen poëzie en terreur

It Follows is een meesterwerk op visueel vlak. Het zelfzekere camerawerk en de sfeervolle belichting zorgen voor onvergetelijke beelden die zweven tussen weemoedige poëzie en grauw realisme, tussen kwetsbare schoonheid en botte gruwel. Zo is de scène waarin Jay zich in haar slaapkamer opmaakt om naar haar date te gaan erg teder in beeld gebracht, terwijl het shot van een gruwelijk verminkt lijk op het strand in het begin van de film dan weer even in your face is als de fotogenieke, maar ondraaglijk kille 'stillevens' van lijken in het begin van de nihilistische shockumentary Henry: Portrait of a Serial Killer uit 1986 (één van onze favoriete films over seriemoorden en tevens één van onze favoriete horrorfilms). 

Maika Monroe als Jay.

De tegenstelling tussen de prozaïsche leefwereld en onderhuidse dreiging in It Follows doet denken aan de contradictorische, unheimliche sfeer in de fascinerende tv-serie Twin Peaks uit 1990 van David Lynch. 

In sommige donkere scènes (bijvoorbeeld wanneer Jay seks heeft in de auto van haar vrijer) lijkt de sfeervolle belichting in It Follows schatplichtig aan het briljante misdaadmysterie Zodiac van David Fincher uit 2007 (ook één van onze favoriete films over seriemoorden en tevens één van onze favoriete films tout court). 

Enkele knappe steadicam shots in It Follows knipogen naar de horrorklassiekers The Evil Dead van Sam Raimi uit 1981 (ook één van onze favoriete horrorfilms; lees onze recensie hier en bekijk de hele film hier) en The Shining van Stanley Kubrick uit 1980 (ook één van onze favoriete horrorfilms en tevens één van onze favoriete films tout court; bekijk de trailer hier). 

De verveelde, ondefinieerbaar droeve suburbia-setting in It Follows, waarin Jay en haar vrienden hun eigen A Nightmare on Elm Street (1984) beleven, is vergelijkbaar met de nihilistische biotoop van de jongeren in Kids van Larry Clark (1995) en in To Die For (1995) en Elephant (2003) van Gus Van Sant (ook één van onze favoriete films; bekijk de hele film hier). 

En ook het vroege werk van Brian De Palma lijkt een inspiratiebron geweest te zijn voor It Follows; met name De Palma's schitterende horrorklassieker Carrie uit 1976 (één van onze favoriete horrorfilms), die ook draait rond een seksueel gefrustreerd tienermeisje en bovennatuurlijke krachten.

Jeugdsentiment voelde ik tijdens het bekijken van It Follows ook vanwege de knappe elektronische soundtrack van de Amerikaanse muzikant Disasterpeace, die herinnert aan de bezwerende synthesizerklanken in de films van horroricoon John Carpenter uit de jaren zeventig en tachtig, maar ook aan de muziek van Angelo Badalamenti (de huiscomponist van cultcineast David Lynch). 

Ongrijpbaar

De cast van It Follows is ronduit schitterend. Niet alleen hoofdrolspeelster Maika Monroe overtuigt als de gevoelige Jay, maar ook de jongeren die de bijrollen vertolken doen dat met heel veel naturel. En It, dat doelbewust vaag gehouden wordt als iets "traag, maar niet dom", speelt natuurlijk ook een belangrijke rol. 

Valt er dan niets aan te merken op deze film? Tja, met een ongrijpbare vloek als leidmotief hou je de kijker wel op het puntje van zijn/haar stoel, maar is het niet makkelijk om de opgebouwde spanning te laten culmineren in een beklijvend slot. De zwembadsequentie in de finale eindigt weliswaar met een prachtig, dubbelzinnig shot (van vloeiend bloed) dat ruimte laat voor een open einde. Maar de ietwat knullige sequentie zelf 'vloekt' toch enigszins met de subtiele, beklijvende spanning die David Robert Mitchell voordien wist vast te houden in zijn intrigerende horrormysterie.

JN.

It Follows (USA-2014): in de bioscoop sinds 25 maart 2015.
Met: Maika Monroe.

Genre: horror / thriller / mysterie

Klik op de oranje link voor de trailer: It Follows - trailer