Portret van een getormenteerde ziel

The Master  van Paul Thomas Anderson     ★★★½ 

In maart 2013 gaven we hier slechts ★★½ aan The Master: het destijds nieuwe psychosociaal drama van de eigenzinnige Amerikaanse cineast Paul Thomas Anderson, bekend van onder meer zijn briljante films Magnolia uit 1999 (lees onze recensie hier en bekijk de trailer hier) en There Will Be Blood uit 2007 (één van onze favoriete historische drama's en één van onze favoriete films tout court). 

We hebben The Master intussen verschillende keren herbekeken en moeten toegeven dat onze oorspronkelijke filmrecensie en sterrenquotering te streng waren. Vandaar dat we onze recensie vandaag aanpassen en de film een extra ster geven: ★★★½ .

Onvoorspelbaar

The Master is een bevreemdend psychosociaal drama over de getormenteerde Amerikaanse marineveteraan Freddie Quell, briljant vertolkt door Joaquin Phoenix (één van onze favoriete acteurs; lees ons biografische portret hier). Freddie worstelt met drankzucht, seksverslaving, een posttraumatische stressstoornis, liefdesverdriet en onbegrip in zijn relaties met anderen. Dat onbegrip is trouwens begrijpelijk, want Freddie is een dommige, impulsieve en onvoorspelbare man die zich vaak erg bizar, bijna dierlijk gedraagt.

Joaquin Phoenix als Freddie.

Wanneer Freddie in de ban geraakt van de charismatische cultleider en charlatan Lancaster Dodd, gespeeld door Philip Seymour Hoffman (ook één van onze favoriete acteurs), die Freddie onder zijn hoede neemt, probeert Freddie met zichzelf in het reine te komen. Maar zelfs Lancaster, die met zijn filosofische beweging The Cause veel weg heeft van Scientology-stichter L. Ron Hubbard, lijkt geen vat te krijgen op de stuurloze, soms ronduit gewelddadige Freddie...

Joaquin Phoenix (links) en Philip Seymour Hoffman.

Karakter versus plot

Als karakterstudie van een getormenteerde ziel en als ontmaskering  van charlatanerie in sektes is The Master zeer geslaagd. 

Zowel Hoffman als Phoenix kregen een Oscarnominatie voor hun respectievelijke vertolkingen. 

Ook het camerawerk, met 65 millimeter pellicule, getuigt van vakmanschap.

De onconventionele manier waarop regisseur Anderson het drama ontvouwt, waarbij sfeer en karakterverdieping primeren op de plot en de narratieve structuur, is echter geen spek voor ieders bek. Het scenario is soms even stuurloos als Freddie. Maar wie The Master verschillende keren herbekijkt, zoals wij intussen gedaan hebben, zal ontdekken dat de plot niet zo belangrijk is, want de film is in wezen een karakterstudie van een misfit (Freddie) en zijn surrogaatvader (Lancaster) die elkaar nodig lijken te hebben en elkaar tot op zekere hoogte weerspiegelen, maar beiden te egocentrisch zijn voor een stabiele onderlinge vriendschap. 

Dat je zelfs na afloop van de film niet precies weet waar The Master nu eigenlijk over gaat en naartoe wil, is inderdaad frustrerend, maar intermenselijke relaties zijn nu eenmaal vaak ondoorzichtig en frustrerend, vooral wanneer je te maken hebt met enigmatische figuren zoals Freddie en Lancaster. Daarom kunnen we begrijpen waarom regisseur Anderson weinig uitlegt in The Master en liever suggereert wat er gaande is: net zoals wij in het echte leven vaak moeten raden naar wat iemand bezielt, laat Anderson het aan de kijker over om te raden wat er gaande is met Freddie, Lancaster en hun vreemde vriendschap. Zulke ondoorgrondelijke films bieden bovendien het voordeel dat je er bij elke kijkbeurt nieuwe dingen in ontdekt. Dat geeft blijk van de kunstzinnige aanpak van Anderson als cineast.

Eigenzinnig

Paul Thomas Anderson.

Als zoon van een acteur die hem een videocamera kocht, begon Anderson reeds als 12-jarige jongen te experimenteren met film. 

Na enkele kortfilms, voltooide hij in 1996 Hard Eight: een boeiend misdaaddrama dat zich afspeelt in het gokmilieu van Las Vegas. Anderson was toen 27. 

Een jaar later, in 1997, brak hij internationaal door met Boogie Nights: een drama met Mark Wahlberg als een jonge pornoacteur die herinnert aan de zwaar geschapen Amerikaanse pornolegende John Holmes uit de jaren zeventig. 

Anderson kreeg carte blanche voor zijn volgende film, wat in 1999 resulteerde in Magnolia: een briljante psychosociale mozaïek over de verbanden tussen negen verschillende personages die elk op een dramatisch kruispunt in hun leven staan.  

Na de romantische komedie Punch-Drunk Love (2002), waarvoor Anderson op het Filmfestival van Cannes werd uitgeroepen tot beste regisseur, voltooide hij in 2007 There Will Be Blood: een ijzersterke tragedie, die hoofdrolspeler Daniel Day-Lewis (ook één van onze favoriete acteurs) een terechte Oscar opleverde voor zijn onvergetelijke hoofdrol van een misantropische olieprospector (één van de beste movie villains aller tijden) in het tijdperk van de opkomende Amerikaanse olie-industrie. Hoewel wij minder onder de indruk zijn van The Master, bevestigt Anderson met deze boeiende karakterstudie in elk geval zijn reputatie van een eigenzinnige en getalenteerde cineast.

JN.

The Master (Groot-Brittannië-2012): in de bioscoop sinds 6 maart 2013.

Met: Joaquin Phoenix, Philip Seymour Hoffman en Amy Adams.

Genre: psychosociaal drama

Klik op de oranje link voor de trailer: The Master - trailer 

Goeroe en sekteleider Lancaster Dodd wordt omringd door trouwe en gehoorzame volgelingen.