Shattered Glass van Billy Ray ★★★½
 |
Stephen Glass (glansrol van de Canadese acteur Hayden Christensen) is een jonge, ambitieuze journalist die werkt op de redactie van het gereputeerde Amerikaanse politieke tijdschrift The New Republic. Vanwege zijn vriendelijke, attente en bescheiden houding en zijn onderhoudende en verrassende journalistieke artikels, kan Stephen op sympathie en steun rekenen bij zijn collega's en bij hoofdredacteur Michael Kelly (Hank Azaria). De toekomst ziet er rooskleurig uit voor Stephen...
Maar dan wordt hoofdredacteur Kelly ontslagen door de uitgever van het tijdschrift, waarna de ervaren journalist Charles "Chuck" Lane (Peter Sarsgaard) gepromoveerd wordt tot hoofdredacteur. Later, in de lente van 1998, krijgt de nieuwe hoofredacteur Lane plots een telefoontje van de redactie van het Amerikaanse online tijdschrift Forbes Digital Tool. Tijdens dat telefoongesprek verneemt Lane dat er in het artikel Hack Heaven van Stephen, dat gepubliceerd werd in The New Republic, kennelijk dingen staan die niet gecorroboreerd kunnen worden, waardoor twijfel ontstaat over de betrouwbaarheid van het artikel. Terwijl er stilaan barsten komen in het imago van Stephen Glass als een journalistieke wonder boy (vandaar de titel Shattered Glass), blijft Stephen echter volhouden dat zijn artikel wél klopt...
 |
| Hayden Christensen schittert in zijn titelrol van de gluiperige Stephen Glass. |
Fake news
Gebaseerd op historische feiten, is Shattered Glass een boeiend psychosociaal journalistiek drama uit 2003 van de destijds debuterende Amerikaanse regisseur Billy Ray, die zelf het scenario schreef en zich daarbij baseerde op het gelijknamige artikel Shattered Glass van de Amerikaanse journalist Buzz Bissinger in het tijdschrift Variety uit september 1998.
De vakkundig gemonteerde film toont op een nonlineaire wijze, met onder meer flashbacks en voice-over-commentaar van het hoofdpersonage Stephen Glass, dat deze vlijtige jongeman reeds op de middelbare school journalistieke ambities koesterde en dat hij snel opklom van een would-be journalist naar een succesvol redactielid van The New Republic dankzij zijn boeiende en sensationele maar vaak goeddeels verzonnen artikels.
De belerende voice-over van Stephen in Shattered Glass vertoont gelijkenisssen metaan:
- de betweterige bespiegelingen van de narcistische seriemoordenaar Ben (één van de beste movie villains aller tijden) die Benoît Poelvoorde briljant vertolkte (maar dan met gitzwarte humor) in de schitterende zwarte misdaadkomedie, mockumentary en mediasatire C'est arrivé près de chez vous van Rémy Belvaux, André Bonzel en Benoît Poelvoorde uit 1992 (één van onze favoriete films over seriemoorden; bekijk de hele film hier);
- het narcistische voice-over-commentaar van de ambitieuze en sociopathische journaliste, nieuwslezeres en femme fatale Suzanne Stone-Maretto (ook één van de beste movie villains aller tijden) die Nicole Kidman met brio vertolkte in de uitstekende, gitzwarte neo noir mockumentary en mediasatire To Die For van Gus Van Sant uit 1995;
- en de belerende voice-over van de gewetenloze videojournalist en 'ramptoerist' Lou Bloom (ook één van de beste movie villains aller tijden), schitterend vertolkt door Jake Gyllenhaal in de fascinerende mediasatire en misdaadthriller Nightcrawler van Dan Gilroy uit 2014 (lees onze recensie hier).
De graduele ontmaskering van Stephen Glass als een geniepige pseudojournalist die grossiert in verzonnen 'nieuws' maakt van Shattered Glass niet alleen een fascinerend en spannend mysterie dat dicht aanleunt bij een koortsige psychosociale thriller, maar ook een maatschappelijk relevante aanklacht tegen fake news. Lang voordat de Amerikaanse president Donald Trump het begrip fake news wereldwijd populariseerde met zijn vaak terechte kritiek op het gebrek aan onpartijdige journalistieke integriteit in de main stream media, illustreerde Shattered Glass reeds in 2003 hoe de oneerlijkheid van een journalist en het gebrek aan adequate en objectieve fact checking door de eind- en hoofdredacties kunnen leiden tot de verspreiding van fake news. Dat is vandaag nog steeds brandend actueel.
 |
| Peter Sarsgaard als Chuck Lane. |
Gluiperige mythomaan
Van alle bedriegers in de filmgeschiedenis is Stephen Glass één van de gluiperigste. Mede dankzij de geeky look en meeslepende vertolking van de bebrilde Hayden Christensen, hebben wij erg genoten van de spannende ontmaskering van Glass als een manipulatieve slijmbal, sluwe mythomaan en egocentrische sociopaat -"Heb ik iets verkeerd gedaan? Ben je kwaad op me?"- die uiteindelijk verstrikt geraakt in zijn zelfgesponnen web van leugens.
Ook de rest van de cast overtuigt, met name Hank Azaria als hoofdredacteur Michael Kelly en vooral Peter Sarsgaard als de nieuwe hoofdredacteur Chuck Lane. Het spannende kat-en-muis-spel tussen Lane en Glass levert enkele verrassende plotwendingen en intense scènes op.
 |
| Stephen (links) wordt geconfronteerd door de nieuwe hoofdredacteur Chuck Lane. |
Raadsel
Wat Stephen Glass ertoe dreef om grootschalige journalistieke fraude te plegen, blijft tot op zekere hoogte onduidelijk. De film suggereert dat hij veeleisende ouders had, waardoor hij in zijn vrije tijd rechten studeerde, en dat hij een eenzame en behaagzieke vrijgezel was wiens journalistieke ambities gevoed werden door een verlangen naar aanvaarding, erkenning, roem en wellicht ook geld. Maar misschien, zo vragen wij ons af, speelden er bij de échte Stephen Glass (die in 2003 zijn semi-autobiografische roman The Fabulist publiceerde) nog andere motieven mee toen hij zijn journalistieke bedrog pleegde? Misschien diende hij met zijn verzonnen artikels ook een verborgen links-progressieve (cultuur)politieke agenda? Misschien wist hij dat hij vroeg of laat door de mand zou vallen, maar vond hij het belangrijker dat zijn populaire verzinsels tegen dan reeds heel wat lezers beïnvloed zouden hebben? Misschien had de echte Stephen Glass op de redactie van The New Republic in werkelijkheid één of meerdere medeplichtige(n) die hem (actief en/of passief) bijstond(en) in zijn bedrog en/of in zijn pogingen tot de cover up van het bedrog...? De film daarentegen pleit de redactie vrij van opzettelijke journalistieke fraude, legt de schuld in dit verband exclusief bij Glass en suggereert zelfs dat de nalatigheid van de redactie op het vlak van adequate fact checking begrijpelijk was vermits Glass misleidende (frauduleuze) 'bewijzen' fabriceerde die de (valse) indruk wekten dat zijn verzinsels gebaseerd waren op feiten.
Hoe dan ook, als kijker blijf je een beetje op je honger zitten, omdat Glass zelfs na afloop van de film een raadsel blijft. Dat was misschien de bedoeling: precies omdat Glass zijn ware aard, motieven en bedrog zo goed wist te verbergen, slaagde hij er volgens de film in om iedereen, zelfs de redactie van The New Republic, jarenlang om de tuin te leiden.
 |
| De echte Stephen Glass. |
Minpunt
Op visueel vlak mist Shattered Glass creativiteit vanwege het ongeïnspireerde production design en het nogal tamme camerawerk.
Dat verlet echter niet dat we Shattered Glass van harte kunnen aanbevelen als een beklijvend drama dat thuishoort in het rijtje van fascinerende journalistieke films zoals:
- Ace in the Hole (1951) van Billy Wilder (bekijk de hele film hier);
- All the President's Men (1976) van Alan J. Pakula;
- C'est arrivé près de chez vous (1992) van Rémy Belvaux, André Bonzel en Benoît Poelvoorde (één van onze favoriete films over seriemoorden; bekijk de hele film hier);
- To Die For (1995) van Gus Van Sant;
- Zodiac (2007) van David Fincher (ook één van onze favoriete films over seriemoorden en tevens één van onze favoriete fims tout court; bekijk de hele film hier);
JN.
Shattered Glass (USA/Canada-2003): beschikbaar op dvd en blu-ray disc.
Met: Hayden Christensen, Peter Sarsgaard, Hank Azaria, Chloë Sevigny en Steve Zahn.
Genre: biopic / journalistiek drama / mysterie / psychosociale thriller
Geen opmerkingen:
Een reactie posten