Een Ierse Madame Bovary

Ryan's Daughter  van David Lean     ★★★★½

Toen wij onlangs naar de nieuwe Ierse tragikomedie The Banshees of Inisherin (2022) van Martin McMdonagh keken (lees onze recensie hier), kregen we de indruk dat McDonagh inspiratie vond in het tragiromantisch drama Ryan's Daughter uit 1970 van de Engelse meestercineast David Lean (één van onze favoriete regisseurs). 

Beide films:

- spelen zich in de eerste helft van de 20ste eeuw volledig af in een fictief Iers kustdorpje, waar zowat alle dorpsbewoners elkaar kennen en waar verveling, roddels en verraad lelijk huishouden;

- thematiseren existentiële verveling en onvervulde verlangens, met een focus op de dramatische gevolgen van de wijze waarop een hoofdpersonage probeert om de routine in zijn/haar leven te doorbreken; 

- tonen daarnaast ook het lijden van o.a. een dorpsidioot;  

- spelen zich af tegen de achtergrond van een oorlog;

- zijn heel mooi in beeld gebracht;

- en evolueren naar een tragische finale.

Er bestaan echter ook grote verschillen tussen beide films:

- The Banshees of Inisherin begint als een grappige tragikomedie en evolueert pas in de tweede helft naar een ernstig drama, terwijl Ryan's Daughter van begin tot eind een romantisch drama met weinig humor is;

- The Banshees of Inisherin focust op de getroebleerde vriendschap tussen de twee mannelijke hoofdpersonages, terwijl Ryan's Daughter draait rond de romantische perikelen van het vrouwelijke titelpersonage; 

- The Banshees of Inisherin duurt 1 uur en 54 minuten, terwijl Ryan's Daughter maar liefst 3 uur en 26 minuten duurt (met inbegrip van de 4 minuten lange muzikale ouverture);

- The Banshees of Inisherin krijgt (terecht) veel bijval bij pers en publiek, terwijl Ryan's Daughter destijds door heel wat filmrecensenten (ten onrechte) verguisd werd als een teleurstellende film.

Onterechte kritiek

Toen Ryan's Daughter in 1970 uitkwam, had David Lean al wereldfaam verworven met een rist uiterst succesvolle films, zoals: 

- de tragiromantische klassieker Brief Encounter uit 1940; 

- de sfeervolle romanverfilming Great Expectations uit 1946; 

- de onderhoudende romantische komedie Hobson's Choice uit 1954; 

- de avontuurlijke oorlogsfilm The Bridge on the River Kwai uit 1957 (bekijk de hele film hier); 

- de briljante biopic en avontuurlijke oorlogsfilm Lawrence of Arabia uit 1962 (één van onze favoriete historische drama's, alsook één van onze favoriete road movies en één van onze favoriete films tout court; bekijk een filmfragment hier en de hele film hier); 

- en het tragiromantisch oorlogsdrama Doctor Zhivago uit 1965. 

Met zo'n bewonderenswaardig palmares was het geen wonder dat de verwachtingen bij pers en publiek hooggespannen waren toen Lean in 1970 voor het eerst in vijf jaar (sinds zijn kaskraker Doctor Zhivago) voor de dag kwam met een nieuwe film, temeer omdat Ryan's Daughter een peperdure film was met een voor die tijd erg hoge productiekost van ruim 13,3 miljoen dollar. De film lokte heel wat bioscoopbezoekers en was een financieel succes, met een wereldwijde opbrengst van bijna 31 miljoen dollar aan de kassa's. Bij tal van invloedrijke filmrecensenten daarentegen viel Ryan's Daughter niét in de smaak. Zo gaf Roger Ebert in 1970 slechts twee (op vier) sterren aan de film en schreef hij onder meer dat de productie te "episch", te beladen en te ambitieus aanvoelt voor het volgens hem "simpele" onderwerp: "a simple little love triangle on the Southwest coast of Ireland simply can't bear the weight of Lean's overachieving." Eberts collega Gene Siskel vond Ryan's Daughter niet meer dan anderhalve ster (op vier) waard en schreef: "Poor casting, heavy-handed direction that becomes comical during the big love scene and empty-headed characters make David Lean's 'Ryan's Daughter' an epic disappointment." De invloedrijke (maar volgens ons zwaar overroepen) filmrecensente Pauline Kael ging nog verder in haar kritiek en boorde Ryan's Daughter genadeloos de grond in als "a cheap romance (...) gush made respectable by millions of dollars 'tastefully' wasted (...) The emptiness of 'Ryan's Daughter' shows in practically every frame". (lees onze bloemlezing van de talrijke andere kemels van Pauline Kael hier) En Richard Schickel vroeg, tijdens een ontmoeting van Lean met de leden van de Amerikaanse National Society of Film Critics, schaamteloos aan de regisseur: "Mister Lean, please explain to us how the man who made 'Brief Encounter' could come up with a piece of shit like 'Ryan's Daughter'?"

Lean trok zich de kritiek naar eigen zeggen dermate aan -hij gaf de critici zelfs tot op zekere hoogte gelijk- dat hij destijds geen enkele film meer wilde maken. (bekijk zijn terugblik op de toenmalige kritiek hier) Het zou uiteindelijk 14 jaar duren, tot 1984, alvorens hij toch weer een film voltooide: het uitstekende psychosociaal historisch drama A Passage to India (één van onze favoriete historische drama's; bekijk een filmfragment hier). Dat was zijn laatste bioscoopfilm. David Lean overleed in 1991.

David Lean.

Het is doodzonde dat deze meestercineast, mede onder invloed van de negatieve kritiek op Ryan's Daughter, tussen 1971 en 1984 slechts één film inblikte (het voormelde drama A Passage to India). Doodzonde, want de kritiek op Ryan's Daughter was goeddeels misplaatst en Lean had er zich veel minder van moeten aantrekken. De film is immers, spijts enkele gebreken (zie verder), een onderschat meesterwerk.

Madame Bovary achterna

Het boeiende scenario van Ryan's Daughter werd geschreven door de Engelse toneelauteur en filmscenarist Robert Bolt, die zich op vraag van David Lean losjes baseerde op de wereldberoemde, protofeministische roman Madame Bovary uit 1856 van de Franse schrijver Gustave Flaubert. 

De film draait rond de Ierse jongedame Rosy Ryan. Zij wordt gevoelig vertolkt door de Engelse actrice Sarah Miles, die destijds getrouwd was met scenarist Robert Bolt.  

Sarah Miles in haar gevoelige titelrol als Ryan's Daughter.

Rosy's verhaal begint in de zomer van 1917, terwijl zij zich dood verveelt in het (fictieve) kustdorpje Kirrary op het (echte) Ierse schiereiland Dingle, waar ze al haar hele leven woont. Haar vader, de weduwnaar Thomas Ryan (Leo McKern), is de waard van de enige pub in het piepkleine en arme dorpje. Hij doet zich voor als een anti-Britse republikein die de Ierse onafhankelijkheidsstrijd steunt, terwijl hij in feite stiekem optreedt als een geheime informant voor de Britse bezetters. Rosy is zijn enige kind. In tegenstelling tot de meeste andere dorpelingen, zijn Thomas en Rosy niet arm, wat hen buitenbeentjes maakt. Hij verwent haar met mooie kleren en noemt haar zijn "prinses". 

Leo McKern als Rosy's vader Thomas Ryan.

Terwijl op het Europese vasteland de Eerste Wereldoorlog woedt, valt er in het Ierse kustdorpje weinig te beleven. Rosy slentert onder haar zijden parasol vaak rond op het strand en droomt weg bij haar lectuur van romantische verhaaltjes zoals The King's Mistress. De sympathieke dorpspriester Hugh Collins (met brio vertolkt door de Engelse acteur Trevor Howard) verwijt Rosy op het strand: “Have you nothing to do?” Zij antwoordt geprikkeld: “Precisely that!” Waarop priester Collins haar waarschuwt: “Well, Miss Precisely, that's a pity. Doing nothing is a dangerous occupation!” Later in de film geeft Rosy op het strand opnieuw uitdrukking aan haar existentiële ennui en onvervulde verlangens, terwijl zij tegen priester Collins wanhopig zucht dat ze niet weet wat ze nu eigenlijk wil, maar dat er méér moet zijn in het leven dan ze al heeft. De priester wijst de verwende jongedame terecht: "There is nothing more, you graceless girl." Zij herhaalt snikkend: “There must be, Father Hugh!” Hij antwoordt: “Why? Glory be to God, why must there be? Because Rosy Ryan wants it?” Maar zij volhardt in haar boosheid: “Aye!” Priester Collins geeft haar een klap in het gezicht en waarschuwt haar nogmaals: “Rosy, don't nurse your wishes. You can't help having them, but don't nurse them... Or, sure to God, you'll get what you're wishing for." Later blijkt dat priester Collins overschot van gelijk heeft...

Priester Collins probeert Rosy op het rechte pad te houden.

De meelijwekkende dorpsidioot Michael (een Oscarwinnende bijrol van de Engelse acteur John Mills) heeft een kreupel been, een misvormde mond, lelijke tanden en kan niet spreken. Hij wordt vaak gepest door de jongeren in het dorpje, wat hen een verwijt oplevert van priester Collins: "Devil take me if the lot of you is not possessed and damned!". Michael is stiekem verliefd op Rosy, maar zij vindt hem een griezel. Volgens Roger Ebert vervult deze dorpsidioot de ongeloofwaardige, kunstmatige functie "to miraculously eavesdrop on every supposedly private moment in the film" om nadien bij te kunnen dragen tot onthullingen die aan de basis liggen van dramatische plotwendingen. Maar Ebert overdreef en negeerde ten onrechte dat:

- Michael meestal niet echt getuige is van andermans "private momenten", maar veeleer sporen of aanwijzingen daarvan ontdekt;

- Michael een eenzame visser is die, net als Rosy, vaak ronddwaalt op het strand, waardoor het niét ongeloofwaardig is dat hij daar vroeg of laat sporen/aanwijzingen ontdekt; 

- Michael géén getuige is van heel wat cruciale "private momenten", zoals bijvoorbeeld de erotische sequentie in het bos (zie verder);

- Michael niet alleen een narratieve functie vervult (om inderdaad bepaalde plotwendingen in gang te zetten), maar hij ook een symbolische rol speelt als een soort van Shakespeariaanse hofnar en antagonist/tegenpool (zie verder);

- de slotscènes bevestigen dat Michael geen kunstmatig personage is, noch een griezel, maar integendeel een ontroerende, ondergewaardeerde figuur, die ons deed denken aan het simpele, goedhartige en onfortuinlijke kindvrouwtje Gelsomina in het aangrijpende psychosociaal drama La strada uit 1954 van de Italiaanse cineast Federico Fellini (één van onze favoriete road movies; bekijk de hele film hier).

John Mills in zijn Oscarwinnende bijrol als de dorpsidioot Michael.

Naast Michael, kunnen ook de meeste andere dorpelingen Rosy niet bekoren. Begrijpelijk, want in het dorpje wonen vooral simpele zielen, onder wie heel wat jonge en liederlijke werklozen, die zich collectief gedragen als een roddelende en soms ronduit kwaadaardige meute. Roger Ebert bekritiseerde het collectieve gedrag van de dorpsbewoners als een onrealistische karikatuur: "the function of the village population is to run on cue to whatever's happening." Maar wat is een meute, ook in werkelijkheid, anders dan een karikatuur? De essentie van een meute, zowel in realiteit als op het grote witte doek, is precies hun botte, blinde collectiviteit. Dat geldt vooral in tijden van armoede en oorlog, zoals in Rosy's dorpje. In dit verband wordt het laakbare gedrag van de jonge dorpelingen verduidelijkt met de volgende dialoog in Ryan's Daughter:

Priester Hugh Collins: "I don't know what's the matter with the youngsters in this place. I don't at all. Their talk is filthy, their doings are secret, and cruelty for fun."

Rosy's vader Thomas: "Unemployment is the matter with them, Father Hugh. It's the deliberate policy of the British government that Irish youngsters shall corrupt in idleness."

Bovendien gaf Ebert zelf toe dat de dorpelingen misschien een Grieks koor voorstellen, zoals in de antieke Griekse tragedies, wat volgens ons een gepaste interpretatie is.

De enige dorpsbewoner die wél in de smaak valt van Rosy is de goedaardige en gecultiveerde schoolmeester Charles (ingetogen vertolkt door de Amerikaanse Hollywoodlegende Robert Mitchum), die in het dorpsschooltje lesgeeft aan de dorpskinderen en in zijn vrije tijd vaak naar klassieke muziek van Beethoven luistert. Als zodanig is hij (net als Rosy, haar vader en Michael) ook een buitenbeentje in het dorp. Zoals Rosy's vader, is Charles een weduwnaar van middelbare leeftijd. Maar dat weerhoudt Rosy er niet van om haar liefde te verklaren aan Charles. Hij repliceert: "It's not a hangin' matter to be young. But it maybe should be a hangin' matter for a man of middle age to try and steal the youth from a young girl. Especially, a man like me and a girl like you. You were meant for the wide world, Rose. Not this place, not this. Me, I was born for it. It wouldn't do, Rose. I just know it wouldn't..."

Robert Mitchum als Charles.

Wat er nadien gebeurt, verklappen we niet. Behalve dit: Roger Ebert had gelijk dat Rosy "hot pants" heeft (geil is) en seks verwart met liefde. In dat opzicht is Ryan's Daughter een tragiromantisch coming-of-age-drama over een verveelde, nieuwsgierige en koppige jongedame die seksueel ontwaakt als een ontluikende bloem (haar toepasselijke naam Rosy verwijst naar een roos), maar te veel verwacht van haar leven en tot haar scha en schande ontdekt dat passie een hoge prijs kan hebben. 

Anderzijds had Ebert ongelijk om Rosy's verhaal af te doen als "simpel", want wat haar overkomt is (net als wat het jonge, vrouwelijke hoofdpersonage in Leans A Passage to India overkomt) integendeel complex, universeel en tijdloos: de menselijke-al-te-menselijke strijd tussen de incompatibele verlangens van een jonge vrouw die zich wil emanciperen, maar heen en weer geslingerd wordt tussen haar hoofd en haar hart, tussen geest en lichaam, tussen enerzijds cultuur (plaatselijke traditionele zeden, gewoonten en religieus-morele normen) en anderzijds natuur ('primitieve' verlangens naar onder meer seks en vrijheid). Net zoals haar parasol en hoed vaak wegwaaien in de wind, wordt Rosy ook zelf figuurlijk meegevoerd op de wind van haar eigen tegenstrijdige verzuchtingen. In de openingssequentie vist priester Collins haar weggewaaide parasol uit de zee om die terug te geven, en later pikt Charles op het strand haar weggewaaide hoed op om die terug te geven: galante gestes die hun steun aan de rusteloze Rosy symboliseren. Ze lijdt immers zichtbaar onder haar eigen rusteloosheid. Zo gooit ze het romantische verhaaltje The King's Mistress in zee, alsof ze daarmee haar eigen romantische rusteloosheid van zich wil afwerpen, en maakt ze conformistische voornemens die draaien rond Charles. Ze weet immers dat Charles attent, (be)trouw(baar), intelligent en financieel onafhankelijk is, en dat hij als zodanig een stabiele huwelijkspartner voor haar zou kunnen vormen. Tegelijk kan ze het echter toch niet laten om te fantaseren over Charles als een viriele man die haar niet alleen een stabiel maar ook opwindend huwelijk zou kunnen verschaffen dat haar op àlle vlakken zou bevredigen. Wanneer Rosy op het strand in haar eentje blootsvoets letterlijk in de voetsporen stapt die Charles daar voordien achterliet in het vochtige zand, is dat een sensuele metafoor voor haar verlangen naar Charles. Of liever: naar haar geïdealiseerde beeld van Charles. In werkelijkheid is hij immers een prozaïsche man en, op zijn leeftijd, allesbehalve een avontuurlijke hengst. Rosy daarentegen is jong en brandt van lust en ontdekkingsdrang, spijts de waarschuwing van priester Collins dat zij niet te veel moet verwachten van seks:

Rosy: "It will make me a different person, won't it?"

Priester Collins: "Marriage?"

Rosy: "No, the satisfaction of the flesh."

Priester Collins: "Well, that's a gate I've not been through, myself. But, no: it won't make you a different person."

Rosy: "I want it to."

Priester Collins: "Child, what are you expecting?"

Rosy kijkt omhoog, naar een vlucht meeuwen.

Priester Collins: "Wings, is it?"

Tijdens een veelzeggende scène staat Rosy goedkeurend te kijken naar Charles terwijl hij in ontbloot bovenlijf houthakt, waarna hij een hemd wil aantrekken alvorens hij aan de eettafel aanschuift, zoals het volgens hem hoort, maar Rosy dringt er op aan dat hij géén hemd aantrekt. In tegenstelling tot wat Roger Ebert suggereerde, is Rosy's gedrag echter niet oppervlakkig. Charles plakt vaak gedroogde bloemen in zijn plakboeken, maar Rosy verkiest levende bloemen in de wilde natuur: “I like them better growing, surely.” Dat is niet oppervlakkig, temeer omdat Ryan's Daughter precies draait rond het verschil in temperament tussen Charles en Rosy. Bovendien evolueren haar jeugdige (en dus begrijpelijke) ontdekkingsdrang en seksuele nieuwsgierigheid in het tweede deel van de film tot een diepe, alles verterende passie die haar als een natuurkracht overvalt en waartegen zij niet opgewassen blijkt; het soort van blinde, onbeschrijfelijke passie die geen woorden nodig heeft, uit Moeder Natuur opwelt als een oerkracht die een instinctief onderling begrip tussen minnaars voedt en het onderscheid tussen seks en liefde overstijgt. Dit wordt geïllustreerd met sfeervolle shots van natuurschoon tijdens de erotische sequentie in het bos (zie verder) en met indrukwekkende beelden van het ruwe Ierse kustlandschap, zoals het panoramische wide shot van een reusachtige, steile klif waarop Rosy in het openingsbeeld van de film voor het eerst verschijnt als een piepklein, onbeduidend figuurtje. Roger Ebert maakte ook daar bezwaar tegen: "The very first shot of David Lean's 'Ryan's Daughter' shows us a tiny speck of a figure running along the ridge of an enormous cliff. Alas, this shot introduces the tone of the film all too well; Lean's characters, well written and well acted, are finally dwarfed by his excessive scale." Daarmee ontging Ebert waar Ryan's Daughter in wezen over gaat: het lot van buitenbeentjes -Rosy, haar vader, Charles, Michael, een moedige Ierse rebellenleider, en een jonge, getraumatiseerde Britse majoor (zie verder)- tegen de achtergrond van grote krachten die hen overstijgen, zoals de Natuur, de Eerste Wereldoorlog, het gewapende conflict tussen de Ierse rebellen en de Britse bezetters, het klimaat (zowel weerkundig als maatschappelijk, religieus en moreel) en de collectieve massa (de meute dorpsbewoners). Is dat "episch"? Noem het zoals je wil, maar het is volgens ons vooral boeiend. Het geeft blijk van Leans terechte interesse voor de wijze waarop zulke grote krachten impact hebben op de levens van enkelingen, zoals ook blijkt uit zijn eerdere historische drama's Lawrence of Arabia en Doctor Zhivago.

Dit spectaculaire wide shot in de openingsscène van Ryan's Daughter 
werd gefilmd aan de Ierse Kliffen van Moher. 

Een visuele voltreffer

Gefilmd in het indrukwekkende breedbeeldformaat Super Panavision 70 door de briljante Engelse cameraman Freddie Young (die ook David Leans epische en visueel verbluffende historische oorlogsdrama's Lawrence of Arabia en Doctor Zhivago filmde), is Ryan's Daughter een oogstrelende productie met onder meer sfeervol camerawerk op fotogenieke locaties (vooral op het Ierse schiereiland Dingle en aan de spectaculaire Ierse Kliffen van Moher, maar ook op Zuid-Afrikaanse stranden) en met suggestieve visuele metaforen, waaronder shots van bloemen, zonlicht dat door wolken of gebladerte priemt, en zonsondergangen. De schitterende fotografie leverde Young een welverdiende Oscar op. 

Wat de visuele metaforen betreft, zijn wij het oneens met de critici, zoals Roger Ebert, die meenden dat de symboliek in Ryan's Daughter er te dik bovenop ligt. In tegenstelling tot wat Ebert beweerde, is er tijdens de erotische sequentie in het bos niets mis met de shots van twee uitgebloeide paardenbloempjes waarvan de vruchtpluisjes wegwaaien en in een waterplas belanden. Een gemakkelijke seksuele metafoor? Ja, maar ze draagt bij tot de tactiele sensualiteit van die scène. Gene Siskel bekritiseerde de hele scène als "komisch", terwijl ze nochtans allesbehalve komisch maar integendeel intiem, gevoelig en romantisch aanvoelt. Een vergelijkbare erotische sequentie in een bos komt ook voor in het sfeervolle middeleeuwse sword & sorcery-avontuur Excalibur (1981) van John Boorman, dat ook gefilmd werd in Ierland. 

Tijdens de sequentie in Ryan's Daughter waarin de jonge Britse majoor en getraumatiseerde oorlogsveteraan Randolph Doryan (gespeeld door de Amerikaanse acteur Christopher Jones) bij valavond in mistroostige wanhoop op het strand zit, staart hij naar de ondergaande zon die aan de horizon achter wolken verdwijnt: ook een eenvoudige, maar toepasselijke want sfeerversterkende visuele metafoor, die bijdraagt tot de emotionele draagwijdte van die sequentie (zoals iets later blijkt...).

Eén van de beste sequenties is de ingenieuze, heel mooi in beeld gebrachte en knap gemonteerde sequentie waarin Charles in zijn eentje voetsporen volgt op het strand, terwijl zijn vermoedens op een surrealistische wijze aanschouwelijk gemaakt worden door niet alleen Charles te tonen maar tegelijk ook de personages waaraan hij tijdens zijn speurtocht denkt en waarvan hij vermoedt dat zij die voetsporen voordien achterlieten. Let op de romantische kostuums van die personages: zij dragen die kleding uitsluitend in Charles' verbeelding. Het is een briljante, even dromerige als aangrijpende sequentie, die ons deed denken aan een surrealistische sequentie in Rosemary's Baby (1968) van Roman Polanski (één van onze favoriete horrorfilms én één van onze favoriete films tout court), wanneer het titelpersonage Rosemary zich tijdens haar tweede droomsequentie ook lijkt te bewegen tussen verbeelding en realiteit. 

Meeslepende vertolkingen

Wat de vertolkingen betreft, hebben wij niets dan lof voor de acteurs die de belangrijkste personages spelen: 

- Sarah Miles overtuigt in haar veelzijdige vertolking van de tragiromantische Rosy, wier naïeve egocentrisme haar duur te staan komt; 

- Robert Mitchum acteert, zoals we van hem gewoon zijn, uitstekend in zijn evenwichtige belichaming van de nuchtere Charles, die tegen beter weten in toch bezwijkt voor de charmes van de veel jongere femme fatale Rosy; 

- Trevor Howard is uitstekend als de wijze priester Collins; 

- John Mills acteert briljant als de dorpsidioot Michael, die een soort van Shakespeariaanse hofnar voorstelt en de hypocrisie in het dorpje ontmaskert met spottende imitaties; 

- en ook Christopher Jones heeft de juiste uitstraling als de jonge, knappe en enigmatische Britse majoor Doryan.

De vertolking van Jones als majoor Doryan werd door Roger Ebert bikkelhard bekritiseerd als volgt: "An actor could hardly express less without playing a corpse." Ebert overdreef niet alleen, maar negeerde bovendien ten onrechte dat majoor Doryan een getraumatiseerde oorlogsveteraan met shellshock is, wat diens zwijgzaamheid, introverte gedrag en vaak afwezige, in het niets starende, bijna lege blik verklaart. Bovendien is zijn rol in het verhaal illustratief voor de alles verterende passie die niet alleen Rosy maar ook majoor Doryan op een onweerstaanbare en onbeschrijfelijke manier overvalt als een mysterieuze natuurkracht die woorden te boven gaat. Veeleer dan een uitgewerkt realistisch personage, moet majoor Doryan begrepen worden als een tot de verbeelding sprekend archetype: de aantrekkelijke, mysterieuze tegenpool van zowel de prozaïsche schoolmeester Charles als van de afstotelijke dorpsidioot Michael. Ironisch genoeg, heeft majoor Doryan een litteken op zijn gezicht en een kreupel been, als gevolg van oorlogswonden, en zegt hij amper iets. Dit bevestigt dat hij fungeert als een archetypisch, geïdealiseerd 'spiegelbeeld' van de kreupele, misvormde en stomme Michael, die niet kan spreken, jaloers is op de knappe majoor en hem vaak volgt als een schaduw.

Christopher Jones als majoor Doryan.

Minpunten

Valt er dan niets aan te merken op Ryan's Daughter? Toch wel:

- de Noord-Ierse actrice Evin Crowley bezondigt zich soms aan overacting in haar bijrolletje als het antipathieke, roddelende dorpsmeisje Moureen Cassidy; 

- een ander, belangrijker minpunt (dat ook opduikt in andere films van Lean) is het sporadische effectbejag in Ryan's Daughter, bijvoorbeeld wanneer de dorpsbewoners tijdens een zware storm collectief afdalen naar het strand om de Ierse rebel Tim O'Leary (gespeeld door de Engelse acteur Barry Foster) en zijn strijdmakkers te helpen met het opvissen van een Duitse lading wapens en explosieven uit de woeste zee, terwijl op de achtergrond opgewekte, triomfalistische muziek van Leans huiscomponist Maurice Jarre weerklinkt. De storm is écht (gefilmd tijdens zwaar weer aan de Bridges of Ross op de Ierse westkust), maar de mise-en-scène en muziek komen te behaagziek over; 

- op andere momenten is de muziek dan weer te melodramatisch. Gelukkig componeerde Jarre ook mooie muziek die vaak wél werkt, bijvoorbeeld tijdens sfeervolle scènes op het strand;

- de sequentie rond de wapenlevering tijdens de storm duurt te lang. En ook elders in de film had hier en daar wat geknipt moeten worden; 

- afgezien van het onthullende moment waarop Thomas Ryan uit egocentrisch zelfbehoud oneerlijk is tegenover de dorpelingen ten koste van zijn eigen dochter Rosy, mankeert de subplot rond het conflict tussen de Ierse rebellen en de Britse bezetters intensiteit en spanning;

- ook de humor in Ryan's Daughter is schaars, terwijl de Ieren nochtans bekendstaan om hun droge en sarcastische humor.  

Laat u echter niet wijsmaken dat dit een slechte film is. Integendeel: spijts voormelde gebreken, bewees David Lean ook in Ryan's Daughter eens te meer dat hij niet alleen één van de beste cineasten aller tijden is, maar ook een warmbloedige poëet.  

JN.

Ryan's Daughter (Groot-Brittannië-1970): beschikbaar op dvd en blu-ray disc.

Met: Sarah Miles, Robert Mitchum, Trevor Howard, Christopher Jones, John Mills, Barry Foster en Evin Crowley.

Genre: romantiek / historisch drama