Agatha Christie in het Wilde Westen

The Hateful Eight  van Quentin Tarantino     ★★★★½

Sinds Quentin Tarantino (één van onze favoriete regisseurs) in 1992 uitpakte met zijn allereerste film -de briljante en uiterst invloedrijke heist movie Reservoir Dogs (één van onze favoriete films en wellicht het sterkste regiedebuut in de filmgeschiedenis na Citizen Kane van Orson Welles uit 1941)- kijken wij met brandend ongeduld uit naar elke nieuwe film van Tarantino. De Amerikaanse wonderboy van producent Lawrence Bender zorgde immers ook met de geniale misdaadmozaïek Pulp Fiction (1994), het ingenieuze en sfeervolle misdaaddrama Jackie Brown (1997) en de tweedelige, flamboyante en visueel verbluffende wraak- en krijgskunstenkroniek Kill Bill (2003 en 2004) voor onvervalste meesterwerken (die alle drie ook behoren tot onze favoriete films). 

Deze films inspireerden nieuwe jonge scenaristen en regisseurs (zoals Guy Ritchie) en droegen bij tot een heropleving van de onafhankelijke film (ook wel indie genoemd) die in de jaren 80 onder de toenmalige hegemonie van commerciële blockbusters op apegapen lag. Tarantino's stijl was zo uniek (kruisbestuiving van genres, talrijke cinefiele knipoogjes, non-lineaire plotontwikkeling, schitterende dialogen met verwijzingen naar de populaire cultuur, het gebruik van pop- en rocknummers in plaats van originele muziek, de combinatie van extreem geweld en humor...) dat zijn aanpak een naar hem vernoemd neologisme opleverde: Tarantinesk. Geen wonder dat hij wereldwijd kan rekenen op een schare van trouwe fans, onder wie ook ondergetekende, die hem verdedigen wanneer hij in de pers weer eens wordt aangevallen vanwege het zogenaamd 'gratuite' geweld en de vele scheldwoorden in zijn films. 

Maar, om eerlijk te zijn, Tarantino's road action-misdaadthriller Death Proof (2007) vonden wij wisselvallig, ondanks de knappe car chases en de schitterende vertolking van hoofdrolspeler Kurt Russell als de sadistische stuntrijder en seriemoordenaar Mike McKay (één van de beste movie villains aller tijden). De dialogen liepen vaak mank. Ook Tarantino's oorlogsdrama Inglourious Basterds (2009) kon ons (afgezien van de lange, geniale openingsscène, de spannende scène in de taverne en de glansrollen van Christoph Waltz en Mélanie Laurent) niet echt bekoren en maakte op ons een vergezochte, puberale indruk: scalperende joden op nazi-jacht; pffff... Django Unchained (2012), de eerste western van Tarantino, was opnieuw een schot in de roos, maar Leonardo DiCaprio bezondigde zich aan overacting in het langdradige tweede deel van de film en ook sommige muziekkeuzes hadden beter gekund (lees onze recensie hier en bekijk de trailer hier). Was Tarantino over zijn hoogtepunt heen...? 

Hallelujah! Met The Hateful Eight, zijn tweede western (die vanaf vandaag in de Belgische zalen loopt), bewijst Tarantino dat hij het nog steeds kan. Hij trakteert ons opnieuw op zijn typische, onnavolgbare mix van humor en geweld. Maar, zoals steeds, weet hij ons ook te verrassen met eigenzinnige, genre-overstijgende accenten die een volstrekt unieke film opleveren.

Cabin fever

The Hateful Eight begint met een langzame aanloop waarin we een postkoets volgen die kort na de Amerikaanse Burgeroorlog door het besneeuwde landschap van Wyoming rijdt. Aan boord bevinden zich de doorgewinterde premiejager John "The Hangman" Ruth (gespeeld door Kurt Russell) en zijn gevangene Daisy Domergue (Jennifer Jason Leigh). John is op weg naar het stadje Red Rock, waar Daisy moet opgehangen worden vanwege haar misdadige levenswandel. Onderweg pikt de postkoets twee extra passagiers op: majoor Marquis Warren (Samuel L. Jackson), een ex-militair uit het noordelijke Yankee-leger die nu ook zijn kost verdient als premiejager; en Chris Mannix (Walton Goggins), een voormalig lid van de zuidelijke rebellenmilitie die zich voorstelt als de nieuwe sheriff van Red Rock. Hun reis wordt onderbroken door een zware sneeuwstorm, waardoor zij moeten schuilen in Minnie's Haberdashery: een grote blokhut die dienstdoet als postkoetsstation en herberg. Uitbaatster Minnie blijkt afwezig, wat het wantrouwen wekt van majoor Warren. In de blokhut treffen we nog vier andere mannen aan: een oude, gepensioneerde generaal van het zuidelijke leger (gespeeld door Bruce Dern); een eenzame cowboy (Michael Madsen); een Engelsman die naar eigen zeggen werkt als hangman (Tim Roth); en een Mexicaan (Demián Bichir) die Minnie vervangt. 

John Ruth en majoor Warren hebben er geen goed oog in. Wat doen die kerels daar? Zijn ze wel wie ze beweren te zijn? Of hebben ze een verborgen agenda? Hoe dan ook, buiten raast de sneeuwstorm en het gezelschap zit in de blokhut met elkaar opgescheept tot de storm gaat liggen...

Tien kleine negertjes

Acht personages. Daarmee zijn De Hatelijke Acht compleet. Maar Tarantino zou Tarantino niet zijn mocht hij geen onverwachte plotwendingen in petto hebben. Hoewel de film zich goeddeels in de blokhut afspeelt en daardoor meer aanvoelt als een toneelstuk dan als een epische western, blijft The Hateful Eight boeien. Tarantino zet de kijker voortdurend op het verkeerde been, drijft de koortsige spanning gradueel op -wie heeft de koffie vergiftigd?- en zorgt in de bloederige finale mondjesmaat voor de onthulling van het mysterie. Wie is wat? Welk personage legt eerst het loodje? En wie is dan aan de beurt? Tien kleine negertjes. Agatha Christie in het Wilde Westen, waarbij Samuel L. Jackson een zwarte westernversie van de beroemde speurneus Hercule Poirot speelt.

Samuel L. Jackson als majoor Warren.

Intussen is het genieten van Tarantino's duivelse humor: Daisy krijgt geregeld klappen van de ruwe John Ruth; majoor Warren provoceert de oude, racistische generaal in een perverse monoloog; en langzame scènes exploderen plots in extreem geweld, zoals in de schitterende spaghettiwesterns van Sergio Leone (ook één van onze favoriete regisseurs; bekijk een documentaire over Leone hier). 

Tussendoor weeft Tarantino met ogenschijnlijk irrelevante dialogen en met een slimme flashback een web van onthullende verbanden. 

Samuel L. Jackson (links) en Walton Goggins.

Ultra Panavision

Zoals bekend, houdt Tarantino niet van het digitale medium waarmee de meeste films tegenwoordig opgenomen worden. "Digitale projectie betekent de dood van cinema. Het is niet meer dan televisie in het openbaar", zei de regisseur reeds op het Filmfestival van Cannes in 2014. Daarom nam hij The Hateful Eight op in Ultra Panavision 70: een zeer breed beeldformaat uit de jaren 50 en 60, waarbij Tarantino's vakkundige cameraman Robert Richardson gebruikmaakte van anamorfische Panavision-lenzen en 65 millimeter-pellicule (afgedrukt voor projectie op 70 millimeter). Dat formaat is niet alleen uiterst geschikt voor panoramische landschappen, die in The Hateful Eight jammerlijk genoeg zeldzaam zijn, maar ook voor de creatieve beeldcompositie van binnenopnames. 

Samen met de geslaagde garderobe van de personages en het voortreffelijke set design (Minnie's Haberdashery voelt aan als een echt postkoetsstation in de Far West), levert het knappe camerawerk in The Hateful Eight ook op visueel vlak een uitstekende film op. 

V.l.n.r.: Tim Roth, Kurt Russell en Jennifer Jason Leigh.

Wat de montage betreft, bevestigt Tarantino zijn zelfzekerheid door zijn zelfgeschreven scenario zonder haast uit de doeken te laten doen door filmmonteur Fred Raskin. Geprojecteerd in de Panavision-versie (met een 70 millimeter-projector) duurt de film ruim 3 uur. Daar had wel wat af gekund, want soms (bijvoorbeeld in de te lange postkoetsscène) is het tempo te traag en wordt sommige informatie nodeloos herhaald.

De vertolkingen

Tarantino heeft een neus voor casting. Ook deze keer koos hij voor uitstekende acteurs, met glansrollen van Samuel L. Jackson, Kurt Russell, Jennifer Jason Leigh en een verrassend grappige Walton Goggins. Ook Demián Bichir, met dat vette Mexicaanse accent van hem, is vermakelijk in zijn bijrol. 

Michael Madsen doet als de mysterieuze cowboy wat hij gewoonlijk doet -zijn onderkoelde versie van James Dean- maar beklijft hier minder dan met zijn memorabele doorbraakrol als de koelbloedige, psychopathische gangster Mister Blonde (één van de beste movie villains aller tijden) in Reservoir Dogs. Ook Bruce Dern blijft in The Hateful Eight als de gepensioneerde generaal een beetje op de vlakte. En Tim Roth imiteert als de zelfverklaarde Engelse hangman de humoristische acteerstijl van Christoph Waltz, wat vanzelfsprekend minder overtuigt dan the real thing; Waltz had deze rol moeten spelen. 

Tot slot zijn er geslaagde bijrolletjes van Zoë Bell (die een stuntvrouw speelde in Death Proof) en Channing Tatum.

Tim Roth (links) en Walton Goggins.

Ennio Morricone

Op muzikaal vlak koos Tarantino voor een combinatie van:

- pop- en rocknummers;

- tracks uit andere films, zoals Ennio Morricone's Regan's Theme uit John Boormans horror-sequel Exorcist II: The Heretic (1977) en Morricone's Eternity, Bestiality en Despair voor John Carpenters briljante horrorfilm The Thing uit 1982 (één van onze favoriete horrorfilms);

- en heel knappe, originele muziek van Morricone, die onheilspellend klinkt en daarmee zeer goed past bij het misdaadmysterie in The Hateful Eight. Morricone werd hiervoor terecht genomineerd voor een Golden Globe en Oscar. De intussen 87-jarige Italiaanse componist, die wereldfaam verwierf met zijn briljante muziek in de invloedrijke spaghettiwesterns van Sergio Leone en in diens schitterende gangsterkroniek Once Upon a Time in America (bekijk de hele film hier), bewijst in The Hateful Eight dat hij op zijn oude dag nog steeds betoverende melodieën kan verzinnen. 

Beluister de muziek in The Hateful Eight hier.

Kurt Russell (links) en Samuel L. Jackson.

Zwarte komedie

The Hateful Eight is een toepasselijke titel voor een film waarin elk van de acht hoofdpersonages in feite een verwerpelijk mens is. Sommige kijkers zullen zich wellicht storen aan het brutale geweld, het racisme en het nihilisme dat in deze film getoond wordt. Vandaar dat de Amerikaanse filmcriticus Matt Zoller Seitz The Hateful Eight omschrijft als "een door en door lelijke film" en hij Tarantino lege sensatiezucht verwijt: "Deep down, he believes in nothing but sensation."

Seitz neemt The Hateful Eight echter te ernstig. In wezen is deze film immers een in een western en misdaadmysterie verpakte zwarte komedie; een stijloefening waarin Tarantino humor combineert met het westerngenre en met een claustrofobische huis clos-thriller. Net zoals de gangsters en de undercover flik in Reservoir Dogs, zitten de De Hatelijke Acht op één locatie met elkaar opgezadeld en tonen zij na verloop van tijd hun ware gelaat. Dat zij een lelijk gelaat hebben, is inderdaad een keuze van Tarantino. Hij schreef hun verhaal. Maar Tarantino weet als geen ander dat zijn personages hun eigen leven leiden; zij schreven dus mee aan hun verhaal. Als scenarist bleef Tarantino immers trouw aan hun aard en tekende hij op wat zij, vanuit hun karakters en gevoeligheden, zeggen, doen en laten. Mocht Tarantino in het verleden alleen maar lelijke personages gecreëerd hebben, dan zouden we de verwijten van Seitz misschien begrijpen. Maar uit Tarantino's oeuvre spreekt ook liefde en warmte. Denk aan de huiselijke warmte tussen de tortelduifjes Butch en Fabienne in Pulp Fiction, of aan de subtiele romantiek tussen Jackie Brown en Max Cherry in Jackie Brown, of aan de ontroerende moederliefde van Beatrix Kiddo voor haar dochtertje in Kill Bill, of aan Django's verbeten zoektocht naar zijn vrouw Broomhilda in Django Unchained, om maar vier voorbeelden te noemen.

Tarantino is geen sensatiezuchtige nihilist. Hij is een cinefiel. Met panache en gevoel voor humor. En zijn onvoorwaardelijke, compromisloze liefde voor cinema blijkt eens te meer in The Hateful Eight.

JN.

The Hateful Eight (USA-2015): in de bioscoop vanaf 6 januari 2016.

Met: Samuel L. Jackson, Kurt Russell, Jennifer Jason Leigh, Walton Goggins, Bruce Dern, Tim Roth, Michael Madsen, Demián Bichir, Channing Tatum en Zoë Bell.

Genre: western / misdaadmysterie / thriller / zwarte komedie

Klik op de oranje link voor de trailer: The Hateful Eight - trailer