Hypergestileerde wraak

Only God Forgives  van Nicolas Winding Refn     ★★★

Anderhalf jaar geleden riepen we de Deense cultcineast Nicolas Winding Refn hier uit tot de beste regisseur van 2011. Dat had natuurlijk alles te maken met zijn uitstekende misdaadthriller Drive (2011), waarin Ryan Gosling (één van de knapste acteurs aller tijden; lees ons biografische portret hier) een naamloze, mysterieuze wraakengel speelt. In onze recensie van die eigenzinnige, bij momenten erg gewelddadige wraakthriller loofden we vooral de hybride en hypergestileerde aanpak van Refn. De intussen 42-jarige Deen, die sinds zijn elfde in de VS woont, heeft in zijn jeugd (hij komt uit een cinefiele familie; zijn vader is regisseur en zijn moeder cameravrouw) overduidelijk goed gekeken naar de films van o.a. David Lynch (één van onze favoriete regisseurs), Michael Mann, Martin Scorsese (ook één van onze favoriete regisseurs), Chan-wook Park en David Cronenberg; cineasten die niet vies zijn van geweld in hun films en veel nadruk leggen op visuele kracht en sfeerschepping.

In Only God Forgives (2013), de nieuwe film van Refn, staat wraak opnieuw centraal en experimenteert hij nog meer met beeld, klank en muziek om een beklijvende sfeer op te roepen die in het verlengde ligt van het beklemmende universum dat hij in Drive opriep. Ook het avantgardistische surrealisme in het horrordrama Santa Sangre (1989) lijkt een inspiratiebron geweest te zijn, want ook in Only God Forgives worden armen afgehakt en Refn draagt zijn film in de aftiteling op aan Alejandro Jodorowsky: de Chileense cultregisseur van Santa Sangre.


Ryan Gosling in Only God Forgives.

Wraakengels



Kristin Scott Thomas als de wraaklustige matriarch.

Ryan Gosling vertolkt in Only God Forgives opnieuw de rol van een zwijgzame protagonist: Julian is samen met zijn broer Billy (Tom Burke) actief in de Thaise drughandel. Wanneer Billy vermoord wordt (nadat hij zelf een minderjarige prostituee om het leven bracht), wordt Julian door zijn dominante moeder Crystal (verrassend sterk vertolkt door Kristin Scott Thomas) onder druk gezet om wraak te nemen op de moordenaar van zijn broer. Het spoor leidt naar Chang (charismatische rol van Vithaya Pansringarm): een meedogenloze Thaise politieman die De Wraakengel genoemd wordt...



Vithaya Pansringarm en Kristin Scott Thomas.

Een visuele trip

Only God Forgives ziet er geweldig uit. Regisseur Refn, cameraman Larry Smith, production designer Beth Mickle en art directors Russell Barnes en Witoon "Boom" Suanyai zorgden met knappe decors, felle kleuren (vooral donkerrood, purper en blauw) en een uitgekiende belichting (blacklight, neonlampen, een spel van licht en schaduw) voor een indringende atmosfeer die herinnert aan de misdaadthrillers van David Lynch (Blue Velvet, Lost Highway), Michael Mann (Heat) en Chan-wook Park (Oldboy). Ook de buitenopnames in de straten van de Thaise hoofdstad Bangkok zijn erg geslaagd en dragen in Only God Forgives bij tot de groezelige ondertoon van dit donkere misdaaddrama. Samen met de onheilspellende soundscapes en eigenzinnige muziekkeuze (politieman Chang zingt graag lieflijke Thaise deuntjes in een kitscherige karaokebar) zorgen de onvergetelijke beelden voor een surrealistische trip naar de onderbuik van een crimineel milieu waarin geld, geweld en roekeloze ego's hand in hand gaan. 

Brutaal

Drive riep reeds vragen op over het (gratuite?) geweld in sommige scènes. Ook in Only God Forgives zitten enkele wrede scènes die veeleer een emotionele en esthetische dan een functionele, narratieve rol vervullen. Omdat het verhaal zich afspeelt in het Thaise boksmilieu, want de boksclub van Julian en zijn broer fungeert als dekmantel voor hun drughandeltje, hadden wij geen bezwaar tegen de krijgskunsten-showdown tussen Julian en Chang, noch tegen Changs bloederige executies in samoerai-stijl. De brutale martelscène in de nachtclub daarentegen was er echter te veel aan. In plaats van expliciete beelden te tonen, had deze scène misschien beter (zoals de fameuze oorscène in Quentin Tarantino's Reservoir Dogs) gesuggereerd kunnen worden met off screen geschreeuw en/of met een fade to black, temeer omdat de vrouwen in de nachtclub opgedragen wordt om hun ogen te sluiten alvorens de marteling begint. Iets suggereren, wat Refn overigens óók doet, is vaak minstens even efficiënt als het onverbloemd tonen: niets is zo vindingrijk en evocatief als onze eigen verbeelding.   

Vorm versus inhoud

Het scenario van Only God Forgives is in feite flinterdun, ware het niet voor de interessante subplot waarin de bizarre (incestueuze?) relatie tussen de manipulatieve en sociopathische gangsterbazin Crystal en haar zonen aan bod komt. Die subplot wordt echter onvoldoende uitgewerkt. Ook over de drijfveren van Chang kom je niet genoeg te weten. De dialogen getuigen hier en daar van een trefzeker gevoel voor pikzwarte humor, vooral wanneer de vuilgebekte Crystal geen blad voor de mond neemt, maar ze zijn te schaars om op te kunnen tegen de zwijgzame kracht van de imponerende beelden die alle aandacht opeisen. Uiteindelijk stelt deze briljant in beeld gebrachte, übercoole misdaadthriller inhoudelijk dus toch wat teleur en mist hij daarom, zoals een andere recensent terecht schreef, "echt wel wat Drive". Benieuwd of Refn in zijn volgende film zijn evenwicht hervindt...      

JN.

Only God Forgives (Frankrijk/Thailand/USA/Zweden-2013): in de bioscoop sinds 23 mei 2013.
Met: Ryan Gosling, Kristin Scott Thomas, Vithaya Pansringarm en Tom Burke.

Genre: misdaadthriller / martial arts / actie

Klik op de oranje links voor:

- de trailer: Only God Forgives - trailer

- ons biografische portret van Ryan Gosling: De stille kracht van Ryan Gosling

- een achtergrondartikel: De knapste acteurs aller tijden: Top 15

Ryan Gosling.

Kristin Scott Thomas.