Tragiromantische illusies

Anna Karenina  van Joe Wright     ★★★½

Vorige maand schreven we hier dat het Zweedse liefdesdrama Kiss Me (2011) momenteel de meest romantische film in roulatie is. Maar nu we Anna Karenina (2012) van de Engelse regisseur Joe Wright en toneelschrijver Tom Stoppard gezien hebben, kunnen we ook deze nieuwe verfilming van Tolstojs beroemde Russische liefdesroman aanbevelen.

Theatraal

Wright koos voor een theatrale en postmoderne aanpak, waarin de personages als acteurs heen en weer bewegen tussen het podium en de coulissen van een toneelhuis, om dan plots een somptueuze balzaal of druk treinperron te betreden. Een gedurfde adaptatie dus, die niet iedereen zal kunnen bekoren. Maar deze aanpak sluit wel aan bij Tolstojs visie op de hypocriete moraal van de 19de-eeuwse Russische aristocratie als één groot schouwtoneel, waarin de schone schijn van het fare bella figura vaak primeerde op persoonlijk geluk. De tragische antiheldin Anna Karenina (titelrol van de beeldschone Keira Knightley) betaalt dan ook een hoge prijs wanneer zij haar huwelijk met de gerespecteerde maar saaie minister Karenin (Jude Law) op het spel zet door overspel te plegen met de jonge en aantrekkelijke legerofficier Graaf Vronski (Aaron Taylor-Johnson)...

Aaron Taylor-Johnson als Graaf Vronski.

Oogstrelend

Aaron Taylor-Johnson en Keira Knightley.

Dankzij de visuele flair van Wright en zijn filmploeg, is Anna Karenina in elk geval een lust voor het oog, met onder meer: 

- opulente decors; 

- zwierige baljurken; 

- door het Franse juweliershuis Cartier ontworpen juwelen; 

- smachtende blikken; 

- een sfeervolle belichting;

- een bucolische picknick die oogt als het beroemde doek Le déjeuner sur l'herbe van de Franse schilder Édouard Manet uit 1863; 

- en ingenieus gemonteerde overgangen: snippers van een verscheurde brief worden sneeuwvlokken; het geluid van een wapperende waaier gaat over in het gedaver van paardenhoeven... 

De stroperige violen op de klankband moeten de romantiek compleet maken.

De mooiste scène is wellicht de adembenemende, briljant in beeld gebrachte dans  van Anna en Vronski, die overigens mee te danken is aan de Belgisch-Marokkaanse topchoreograaf Sidi Larbi Cherkaoui. In één langgerekte, sublieme take zien we Anna en Vronski walsen te midden van andere danskoppels die als een stilleven bevroren lijken in de tijd en weer tot leven komen wanneer Anna en Vronski hen passeren, waarna hij haar optilt terwijl de camera meedraait en het koppel plots alleen in een lege, donker wordende balzaal verder danst, tot de camera uitzoomt, het licht weer aan gaat en de dansvloer opnieuw vol blijkt te staan... Pure magie.

Stijl of inhoud?

Jude Law als minister Karenin.

Een veelgehoorde kritiek op deze film is dat het fraaie, barokke maniërisme van regisseur Wright ten koste ging van de personages en dat zijn Anna Karenina hart en ziel ontbeert. 

Wij vonden nochtans dat met name Keira Knightley's intensiteit als de hunkerende Anna, en Jude Laws ingehouden woede als de teleurgestelde echtgenoot, recht doen aan de passie, jaloezie en morele dilemma's in Tolstojs tijdloze liefdesdrama.

Het klopt dat deze visueel verbluffende versie van Anna Karenina soms meer weg heeft van een koortsige opera of musical dan van een elegisch romantisch drama, waardoor je verwacht dat de personages vroeg of laat in gekweel zullen uitbarsten. Maar in tegenstelling tot de vermoeiende cabarateske kunstgrepen in de tragiromantische musical Moulin Rouge! van Baz Luhrmann uit 2001, worden de complexe cinematografische hoogstandjes in Anna Karenina afgewisseld met sfeervolle adempauzes in onder meer gouden korenvelden, besneeuwde landschappen of knusse treincoupés. 

Uit de scènes waarin Wright en zijn ploeg even gas terugnemen en behaagzieke stilering inruilen voor eenvoud en intimiteit, blijkt dat de romantische liefde  -"de laatste illusie van het Ancien Régime"- vaak nog het best tot haar recht komt wanneer men haar niet afjaagt of in het krappe korset van een overspannen artistieke caleidoscoop dwingt, maar haar integendeel met de galante gestes van een geduldige gentleman bejegent. Zoals Victor Fleming deed in Gone with the Wind (1939), David Lean in Doctor Zhivago  (1965) en Martin Scorsese in The Age of Innocence (1993): drie verfilmingen van tragiromantische romanklassiekers waaraan deze Anna Karenina in haar beste momenten soms herinnert.

JN.

Anna Karenina (Groot-Brittannië-2012): in de Belgische bioscopen sinds 5 december 2012.

Met: Keira Knightley, Jude Law en Aaron Taylor-Johnson.

Genre: romantisch kostuumdrama

Klik op de oranje link voor de trailer: Anna Karenina - trailer

Deze versie van Anna Karenina maakt een visueel verbluffende indruk.

De overspelige Anna betaalt een hoge prijs voor haar ontrouw...