Dagboek van een junkie

Oslo, August 31st  van Joachim Trier     ★★★★

Eén dag is zo voorbij als je een normaal, routineus leventje leidt. Maar voor een suïcidale junkie zoals de 34-jarige Anders (doorleefd vertolkt door Anders Danielsen Lie) kunnen 24 uur een eeuwigheid duren. Na een lange afkickperiode in een Noors rehabilitatiecentrum voor drugverslaafden, krijgt Anders een dagje vrijaf om in Oslo te solliciteren naar een baan. We volgen hem terwijl hij in de Noorse hoofdstad oude vrienden bezoekt, berichtjes inspreekt op de voicemail van zijn ex, probeert af te spreken met zijn zus, het nachtleven induikt en wanhopig tracht te weerstaan aan de verleiding van drugs.

Leegte

Niemand lijkt in staat écht te begrijpen wat Anders doormaakt: hoe machteloos en eenzaam hij zich voelt, in welke mate de drugs hem nog steeds fysiek en mentaal in hun greep hebben, en hoe leeg en betekenisloos hij het leven ervaart terwijl de mensen om hem heen doorgaan met hun dagdagelijkse bezigheden. De ouders en zuster van Anders komen nooit in beeld, wat zijn isolatie onderstreept.

Losjes gebaseerd op de roman Le feu follet van de Franse schrijver Pierre Drieu La Rochelle uit 1931 en op de gelijknamige verfilming door Louis Malle in 1963, is Oslo, August 31st van de Noorse cineast Joachim Trier een bijzonder aangrijpend existentieel portret van een onthechte ziel in nood. De gevoelige, naturalistische vertolking van Anders Danielsen Lie biedt de kijker een erg realistische blik in de zelfdestructieve psyche van een drugverslaafde: we geloven hem terwijl hij uitdrukking geeft aan de fatalistische wanhoop van het hoofdpersonage.

Anders Danielsen Lie.

Weltschmertz

Je hoeft bovendien geen junkie te zijn (of te kennen) om mee te voelen met de afgrondelijk diepe eenzaamheid waarmee Anders worstelt. In dat opzicht is deze sfeervol in beeld gebrachte film veel meer dan een hedendaagse variant op het ophefmakende Duitse junkiedrama Christiane F.: Wir Kinder vom Bahnhof Zoo uit 1981. De focus van Oslo, August 31st ligt immers meer op de existentiële twijfels en angsten van Anders dan op zijn verslaving als zodanig. Twijfels en angsten waaraan overigens ook zijn vrienden en kennissen onderhevig zijn, zij het dan in veel mindere mate. Zo blijkt uit de boeiende gesprekken die Anders voert met zijn beste vriend Thomas (Hans Olav Brenner) dat ook Thomas zich vragen stelt over de zin en het doel van zijn eigen, conformistische gezinsleventje. 

Regisseur Joachim Trier lijkt hiermee te willen aangeven dat het subjectieve verschil tussen een doorsnee burger en een stuurloze junk kleiner kan zijn dan het objectieve verschil tussen hun levensstijlen doet vermoeden. Anders is een verstandige jongeman uit een welgesteld en warm nest en heeft gelijkaardige kansen gekregen als Thomas om iets van zijn leven te maken. Hun familiale voorgeschiedenis is dus niet fundamenteel verschillend. Maar waarom gleed Anders wél en Thomas niét af naar de marge van de samenleving? Of het nu om alcohol, dan wel om soft- of harddrugs gaat, de meesten onder ons komen vroeg of laat in contact met verdovende middelen. De combinatie van externe factoren, fysiologische disposities en persoonlijk temperament zorgt ervoor dat sommigen minder bestand blijken tegen verslaving dan anderen. En niet toevallig zijn dat vaak mensen die ook gevoeliger zijn voor Weltshmertz, melancholie en depressies. 

"Ik heb altijd gedacht dat gelukkige mensen idioten zijn", zegt Anders tegen Thomas. "Het zijn idioten", beaamt Thomas. Met zijn intelligente, hypergevoelige persoonlijkheid is Anders blijkbaar minder in staat om domweg gelukkig te zijn dan Jan en An Modaal. "Schwer is zu tragen das Unglück, aber schwerer das Glück", dichtte Hölderlin terecht. En "wie kennis vermeerdert, vermeerdert smart", staat in de Bijbel. Voor geluk moet je niet alleen talent hebben, maar ook een beetje blind (willen) zijn; blind voor de oppervlakkigheid en miserie in de wereld om je heen, voor de gebreken van anderen en vooral voor je eigen gebreken. Optimisme is een heilzame oogziekte. Antiheld Anders is te scherpzinnig en te eerlijk om optimistisch te zijn. En dat is zijn doem. 

JN.

Oslo, August 31st (Noorwegen-2011): beschikbaar op dvd vanaf 13 september 2012.

Met: Anders Danielsen Lie en Hans Olav Brenner.

Genre: existentieel drama

Klik op de oranje link voor de trailer: Oslo, August 31st - trailer