Waarom?

We Need to Talk About Kevin  van Lynne Ramsay     ★★★★

Hoe worden sommige mensen monsters? Worden zij zo gemaakt, door een traumatische jeugd, slechte ouders, dubieuze vrienden? Of hebben ze slechte genen? Loopt er iets mis in hun brein? Is het een kwestie van hormonen? Of spelen àl deze factoren een rol wanneer een ogenschijnlijk normale baby zoals Kevin opgroeit tot een introverte peuter (gespeeld door Rock Duer), een onhandelbare kleuter (Jasper Newell) en een sadistische tiener (Ezra Miller) die het bloed onder zijn moeders nagels vandaan haalt en zoveel haat in zich heeft dat hij uiteindelijk op een verschrikkelijke wijze ontspoort?

Het antwoord op deze vragen blijft onduidelijk na afloop van We Need to Talk About Kevin (2011). Maar dat is precies de kracht van dit onthutsende psychosociaal gezinsdrama naar de gelijknamige bestseller van de Amerikaanse schrijfster en journaliste Lionel Shriver. De verfilming door de getalenteerde Schotse cineaste Lynne Ramsay weerspiegelt immers, net zoals de voormelde brievenroman van Shriver, vooral het radeloze perspectief van Kevins moeder Eva (hartverscheurend vertolkt door Tilda Swinton). En omdat Eva zich, net als wij, afvraagt wat haar wrede zoon eigenlijk bezielt, kunnen we ons ook beter identificeren met haar onmacht en wanhoop.

Tilda Swinton als Eva
en Rock Duer als haar zoontje Kevin.

Wraakengel

Reeds als baby roept Kevin bij zijn moeder tegenstrijdige gevoelens op. Ze houdt van hem, maar niet met overtuiging. En Kevins onafgebroken huilbuien en apathische, quasi autistische gedrag jagen haar de gordijnen in. Heeft Eva een postnatale depressie of voelde zij tijdens haar zwangerschap al dat er iets niet klopt met haar kind?

Rock Duer als Kevin.

Als zes- tot achtjarige jongen
wordt Kevin vertolkt door Jasper Newell.

Als kleuter is Kevin geëvolueerd tot een soort van boosaardige wraakengel die zijn moeder het leven zuur wil maken. Tegenover zijn vader (gespeeld door John C. Reilly) gedraagt Kevin zich echter als de vermoorde onschuld, waardoor Eva's bezorgdheid over hun kennelijk psychisch gestoorde zoontje bij haar man in dovemansoren valt. Eva staat er alleen voor. En in haar confrontaties met Kevin haalt deze het slechtste in zijn moeder naar boven. Een vicieuze cirkel, die slecht afloopt wanneer Kevin een tiener wordt en zijn haat uiteindelijk een (zelf)destructief hoogtepunt bereikt...



Ezra Miller: perfect gecast als de 16-jarige Kevin.

Duivelskind

We weten allemaal dat kinderen soms gemeen kunnen zijn. Maar Kevin is een kwaadaardige griezel die als kleuter in de buurt komt van het duivelskind Damien in de horrorthriller The Omen uit 1976 (één van onze favoriete horrorfilms; bekijk de hele film hier en een filmfragment hier). Als tiener is Kevin vergelijkbaar met de nihilistische en ontspoorde jongeren in Elephant (één van onze favoriete films; bekijk de hele film hier). Dat psychosociaal misdaaddrama van Gus Van Sant uit 2003 was trouwens gebaseerd op het infame bloedbad dat de tieners Eric Harris en Dylan Klebold in 1999 aanrichtten op de campus van de Amerikaanse Columbine High School (later verfilmd door Michael Moore in diens documentaire Bowling for Columbine). Nihilistische, perspectiefloze en wraakzuchtige jongeren fungeren dus niet alleen als fictieve personages in films en romans, maar kunnen ook akelig echt zijn. 

Thriller

Ook het angstaanjagende (schizofrene?) titelpersonage in het bizarre sciencefictionmysterie Donnie Darko (2001) spookte door ons hoofd toen we Kevin bezig zagen. We Need to Talk About Kevin is immers niet alleen een tragisch gezinsdrama, maar ook een verontrustende psychosociale thriller waarin Kevins onvoorspelbare dreiging de kijker op het puntje van zijn stoel houdt. Dat is mee te danken aan de perfecte casting: Rock Duer straalt als de peuter dezelfde inertie uit als een baksteen op sterk water; Jasper Newell is als de creepy zes- tot achtjarige Kevin zo gemeen dat je hem een ongeluk zou willen aandoen; en Ezra Miller ziet er als de perverse, manipulatieve tiener even ondoorgrondelijk en onberekenbaar uit als de Amerikaanse seriemoordenaar Richard Ramirez alias The Night Stalker. 
   

Seriemoordenaar
Richard Ramirez.

Ezra Miller.

Moederinstinct

Er bestaat geen twijfel over: Kevin is een sociopaat die kennelijk ongevoelig is voor het leed dat hij aanricht. Sterker nog, hij lijkt ervan te genieten. Toch geeft zijn moeder hem niet op. Eva wordt verscheurd tussen de afschuw voor het door en door vileine karakter van haar zoon enerzijds en haar onophefbare moederinstinct anderzijds. Voor haar is er nu eenmaal geen uitweg: een kind, hoe monsterlijk ook, blijft je kind en kan je niet simpelweg als afgedankt speelgoed bij het huisvuil zetten.



Tilda Swinton.

Hoofdrolspeelster Tilda Swinton had dit goed begrepen en zet een ijzersterke, emotionele acteerprestatie neer als de getormenteerde moeder. Dankzij de met flashbacks opgebouwde genealogie van het gezinsdrama krijgen we als kijkers meer inzicht in de ontwrichte relatie tussen Eva en haar zoon, en daarmee ook in haar frustraties. Ook het cynische contrast tussen vrolijke deuntjes op de soundtrack en Eva's lijdensweg accentueert haar machteloosheid om door te dringen tot haar gevoelloze zoon en hem te bevrijden uit de pikdonkere kerker van zijn zwarte ziel.

    

We Need to Talk About Kevin is een genadeloze, erg knap gemaakte film. Wij plakten aan het scherm van de eerste tot de laatste pakkende scène.

Het absolute Kwaad

Keren we tot slot nog even terug naar onze vragen aan het begin van deze filmrecensie. Hoe wordt iemand een monster? Waarom doet Kevin wat hij doet? In het echte leven kunnen psychologen vaak oorzaken aanduiden voor (zelf)destructief gedrag. Doorgaans zijn sociopaten en psychopaten zelf ooit slachtoffer geweest van misbruik en geweld. Op latere leeftijd reageren zij hun (jeugd)trauma's dan af door ook zelf slachtoffers te maken. Maar soms ontbreekt elk concreet aanknopingspunt voor een plausibele diagnose. Soms is het gissen naar de  oorzaken en motieven van onaanvaardbaar antisociaal gedrag; een leemte in ons begrip van het Kwaad dat ook centraal staat in de nihilistische misdaadshocker Henry: Portrait of a Serial Killer van John McNaughton uit 1996 (één van onze favoriete films over seriemoorden).



Een gelijkaardig nihilisme is ook voelbaar in We Need to Talk About Kevin. In een cruciale scène gaat Eva in de kamer van haar zoon stiekem op zoek naar aanwijzingen die zijn kille gedrag zouden kunnen verklaren. Ze vindt echter niets dat haar vooruithelpt.

Als kijker heb je soms de indruk dat Kevin wraakt neemt omdat zijn moeder hem niet graag genoeg ziet en omdat hij het leven zinloos lijkt te vinden. Maar zijn wraak gaat wel heel erg ver...

Voor het absolute Kwaad bestaat geen verklaring. Het woord absoluut (afgeleid van het Latijnse absolvere: 'losmaken') moet hier etymologisch begrepen worden: als het 'onthechte', gealiëneerde Kwaad dat niet van deze wereld lijkt en een raadsel is. Een raadsel voor Eva en voor ons, toeschouwers van het Kwaad, maar wellicht ook voor de pleger ervan. Net zoals elk van ons tot op zekere hoogte een raadsel voor zichzelf blijft, want ook wij weten niet altijd precies waarom we doen wat we doen -of in de woorden van de Franse dichter Arthur Rimbaud: "Je est un autre"- zo is ook de compulsieve sadist Kevin een raadsel voor zichzelf. Hij weet niet waarom hij geniet van het verdriet dat hij veroorzaakt en waaronder hij op een sadomasochistische manier wellicht tegelijk ook zelf lijdt, zoals blijkt uit de diep ontroerende slotscène. Kevin weet alleen dat hij geniet én dat hij tegelijk lijdt. En dat zijn drang om te kwetsen en te vernietigen blijkbaar sterker is dan hemzelf. Of zoals Kevin zijn (zelf)destructieve nihilisme zelf uitdrukt: "There is no point. That's the point."

Distributeur Wild Bunch brengt We Need to Talk About Kevin vanaf 24 mei 2012 uit op dvd en blu-ray disc.

JN.

We Need to Talk About Kevin (Groot-Brittannië/USA-2011): beschikbaar op dvd en blu-ray vanaf 24 mei 2012.

Met: Tilda Swinton, John C. Reilly, Ezra Miller, Jasper Newell, Rock Duer en Ashley Gerasimovich.

Genre: psychosociaal gezinsdrama / thriller / misdaad

Klik op de oranje link voor de trailer: We Need to Talk About Kevin - trailer