Psychologisch steekspel

A Dangerous Method  van David Cronenberg     ★★½

Michael Fassbender als Carl Gustav Jung (links) en Viggo Mortensen als Sigmund Freud.

Op 17 augustus 1904 wordt de briljante Russische studente geneeskunde Sabina Spielrein (gespeeld door de Engelse actrice Keira Knightley) opgenomen in de Klinik Bürgholzli: een psychiatrische instelling in de Zwitserse stad Zürich. Sabina heeft angst- en woedeaanvallen, en zij wordt daarom in de kliniek behandeld door de Zwitserse dokter Carl Gustav Jung (Michael Fassbender). Jung is een leergierige en ambitieuze psychiater met een nieuwe therapie: de zogeheten psychoanalyse. Die therapie werd ontwikkeld door de beroemde zenuwarts en psycholoog Sigmund Freud (Viggo Mortensen) en omvat het voeren van 'anamnetische' gesprekken met de patiënt om verborgen en onderdrukte angsten en verlangens op te diepen.

Michael Fassbender en Keira Knightley.

Verlangens

Vincent Cassel als de libertijn Otto Gross.

Jung leert al gauw dat Sabina's labiele persoonlijkheid en masochisme wellicht te wijten zijn aan jarenlange vernederingen en agressie door haar vader. Sabina heeft baat bij de therapie en helpt Jung bij het verder op punt stellen van diens methode. Beiden hebben overigens meer gemeen dan hun gedeelde interesse in psychologie. Zowel Sabina als Jung houden van de muziek van de klassieke Duitse componist Richard Wagner en ze voelen zich ook aangetrokken tot elkaar. Jung is echter getrouwd en biedt weerstand aan zijn overspelige verlangens. Een andere patiënt van Jung, de libertijn Otto Gross (Vincent Cassel), maakt de zaken er niet makkelijker op door Jung te bestoken met argumenten dat monogamie een ongezonde repressie van natuurlijke instincten is en hij dus beter zou toegeven aan zijn verlangens...

Kan dokter Jung weerstand blijven bieden aan zijn verlangens naar zijn patiënte...?  

Rivaliteit

Gebaseerd op een scenario van de Brit Christopher Hampton naar diens eigen toneelstuk The Talking Cure uit 2002, is A Dangerous Method (2011) een nieuw historisch drama van de Canadese regisseur David Cronenberg (lees ons biografische portret hier), dat meer inzicht verschaft in de ontstaansgeschiedenis van de psychoanalyse. De scènes waarin Jung en Freud met elkaar discussiëren over droomduiding, libido, repressie, thanatos en andere centrale concepten in hun experimentele methode bevestigen dat de psychoanalyse geen afgeronde theorie was toen Freud ze lanceerde, maar integendeel een work in progress dat aangevuld en bijgestuurd werd door volgelingen zoals Jung. Freud had een 'panseksuele' benadering van psychologische problemen: volgens hem vinden vrijwel alle neuroses hun oorzaak in de seksualiteit. Jung zocht een bredere verklaring: "There must be more than one hinge in the universe." Freud beperkte de taak van de psycholoog bovendien tot het verschaffen van zelfinzicht aan de patiënten: "Whatever you do, give up any idea of trying to cure them." De idealistische (naïeve?) Jung daarentegen hoopte zijn patiënten te kunnen genezen. 

Freud en Jung gaan in de clinch over de gewenste evolutie van de psychoanalyse. 

"I've simply opened the door; it's for young men like yourself to walk trough it", zegt Freud tegen zijn jonge protégé. Maar Jung verzet zich tegen Freuds "rigide pragmatisme" en wil de psychoanalyse opentrekken naar speculatieve gebieden die de strikt wetenschappelijke en seksuologische benadering van zijn mentor overstijgen. Hun rivaliteit dreigt tot een breuk te leiden nadat Freud ook nog te horen krijgt dat Jung een relatie begonnen is met één van zijn patiënten... 

Cerebraal

Viggo Mortensen (links) en Michael Fassbender.

Michael Fassbender en Viggo Mortensen acteren uitstekend in hun mentale steekspel tussen de twee beroemdste denkers in de geschiedenis van de psychologie. 

Ook Keira Kneightley heeft haar momenten als Sabina, maar zij bezondigt zich soms aan overacting. Daarom vroegen we ons af: hoe zou een actrice van het kaliber van Naomi Watts of Charlize Theron de complexe rol van Sabina gestalte gegeven hebben...? 

A Dangerous Method toont mooie historische kostuums en sfeervolle locaties. De film bevat ook enkele pakkende emotionele momenten, maar blijft goeddeels toch wat te cerebraal.

JN.

A Dangerous Method (Groot-Brittannië/Duitsland/Canada/Zwitserland-2011): in de bioscoop vanaf 4 januari 2012.

Met: Michael Fassbender, Keira Knightley, Viggo Mortensen, Sarah Gadon en Vincent Cassel.

Genre: historische biopic / psychologisch drama / romantiek

Klik op de oranje link voor de trailer: A Dangerous Method - trailer

Keira Knightley en Michael Fassbender.