Harmonie in de jungle

Song from the Forest  van Michael Obert     ★★★

In de zomer van 1979 hoorde de New Yorker Louis Sarno op de radio toevallig muziek van pygmeeën die in het regenwoud van Centraal-Afrika leven. Sarno was meteen in de ban van de bijzondere, polyfonische jodelzang en ontdekte dat die afkomstig is van de Bayaka: een nomadische pygmeeënstam van jager-verzamelaars die ook vandaag nog steeds in de jungle van de Centraal-Afrikaanse Republiek leven. In 1985 besloot Sarno om de stam te bezoeken en opnames te maken van hun muziek. Hij bleef er uiteindelijk wonen, kreeg er een zoon en maakt nu al jarenlang deel uit van de stam. Daarmee is Sarno de enige blanke die ooit echt lid werd van een pygmeeëngemeenschap. Op een dag beslist hij dat het tijd wordt om zijn zoon Samedi te laten kennismaken met Amerika. Samen stappen ze in het vliegtuig naar New York... 

Louis Sarno neemt zijn zoon Samedi mee naar New York.

Insider

Song from the Forest is een boeiende documentaire waarin de Duitse reisjournalist Michael Obert de Bayaka opzoekt en luistert naar de verhalen van Sarno. De Amerikaanse avonturier vertelt hoe hij alles achterliet (met inbegrip van zijn jongere broer) om bij de Bayaka te blijven. In tegenstelling tot doorsnee antropologen die zich weliswaar onderdompelen in vreemde culturen maar altijd buitenstaanders blijven, beleeft Sarno de Bayakacultuur als een insider en deelt hij lief en leed met zijn stamgenoten. Hoewel hij blank is en niet uitblinkt in de jacht, wordt Sarno aanvaard als één van hen. Hij spreekt hun taal, eet hetzelfde voedsel en leeft samen met een vrouwelijk stamlid en hun tienerzoon Samedi. 

Sarno maakte in de jungle ruim 1.000 uren aan unieke muziekopnames, waarvan een selectie terug te vinden is op de dubbel-cd Bayaka: The Extraordinary Music of the BaBenzélé Pygmies. Terwijl hij in zijn houten hutje mijmert over de verschillen tussen de westerse wereld en de Afrikaanse jungle, luistert Sarno naar devote Europese polyfonische muziek uit de renaissance en trekt hij een terechte parallel met de spirituele, harmonieuze kracht van de mooie muziek die de Afrikaanse pygmeeën al sinds mensenheugenis maken.


Louis Sarno.

Hologram

Af en toe reist Sarno over en weer naar New York, waar hij vaststelt hoe veel verkeerslawaai er daar is en hoe fake het leven er daar aan toegaat: "Mensen doen hier dingen die geen intrinsieke waarde voor hun persoonlijke leven hebben. Ze werken om geld te verdienen. Ze zijn niet echt verbonden met het leven. Het voelt niet helemaal echt aan. Ik voel me hier als een hologram." Als kijker kan je Sarno alleen maar gelijk geven en hem benijden voor het simpele geluk dat hij in het Afrikaanse regenwoud vond. Anderzijds merkt zijn broer (een rijke zakenman) terecht op: "Het vergt veel moed om je dromen na te jagen." Ook de Amerikaanse cultcineast Jim Jarmusch zegt in de documentaire dat hij veel bewondering heeft voor de eigenzinnige Sarno, waarmee hij naar eigen zeggen al jarenlang bevriend is.

Het is echter nog maar de vraag hoelang Sarno's droom kan blijven duren. Stropers en ontbossing vormen immers een grote bedreiging voor het voortbestaan van de Bayaka-biotoop. Sarno kampt ook met geldgebrek. En bovendien keert de jonge generatie pygmeeën zich stilaan af van de traditionele Bayaka-cultuur. Dat blijkt onder meer uit de nieuwsgierige ogen waarmee de jonge Samedi het aanbod bekijkt in een New Yorkse speelgoedwinkel en zijn vader nadien de oren van het hoofd zaagt voor een speelgoedpistool... 

Gemiste kans

Gelet op het uiterst boeiend materiaal waarmee regisseur Obert aan de slag kon, moet ons hier toch van het hart dat Song from the Forest, hoewel een mooie documentaire, tot op zekere hoogte ook een gemiste kans is. Zo leren we niet bijzonder veel bij over de Bayaka-cultuur, omdat Sarno in het middelpunt van de belangstelling staat. Wij hadden nochtans méér willen weten over de pygmeeën en hun levensbeschouwing, religie, moraal, kosmologie, etc... Ook op visueel vlak laat deze documentaire de kijker op zijn honger. Zo komt de magische schoonheid van het regenwoud slechts in enkele shots echt tot haar recht. Laat dit u er echter niet van weerhouden om te gaan kijken naar deze inspirerende film, die op het International Documentary Film Festival in Amsterdam bekroond werd met de prijs voor beste lange documentaire.

JN.

Song from the Forest (Duitsland/USA/Centraal-Afrikaanse Republiek-2013): in de bioscoop vanaf 9 april 2014. 

Met: Louis Sarno, Samedi en de Bayaka-pygmeeën.

Genre: documentaire / biopic / muziekfilm

Klik op de oranje link voor de trailer: Song from the Forest - trailer