Afrikaanse Jaws

Terraferma  van Emanuele Crialese     ★★½

Filippo (gespeeld door Filippo Pucillo) en zijn grootvader Ernesto (Mimmo Cuticchio) wonen op een Siciliaans eiland en leven er van de visvangst. Op een dag zien ze op zee een vlot met Afrikaanse vluchtelingen. Sommige van hen springen in het water, onder wie de Afrikaanse vrouw Sara (gespeeld door Timnit T.) en haar zoontje. Ernesto en Filippo redden de drenkelingen, maar dat wordt hen niet in dank afgenomen door de plaatselijke autoriteiten. Ook Filippo's moeder (rol van Donatella Finocchiaro) is in alle staten wanneer haar zoon thuiskomt met de Afrikaanse vrouw die bovendien hoogzwanger is van een tweede kind... 

Fort Europa

Terraferma ('vasteland' of 'vaste grond onder de voeten') is een nieuw sociaal drama van Emanuele Crialese over de groeiende kloof tussen rijk en arm en over het strenge migrantenbeleid in 'Fort Europa'. De film is als het ware een cynische psychosociale versie van Steven Spielbergs beroemde thriller Jaws (lees onze recensie hier): de 'bedreiging' die in Terraferma ten koste zou kunnen gaan van het lucratieve toerisme op het eiland is echter geen moorddadige grote witte haai, maar een stroom wanhopige migranten die de armoede of het oorlogsgeweld in hun thuisland ontvlucht hebben om elders hun geluk te beproeven.

V.l.n.r.: Donatella Finocchiaro, Timnit T., Filippo Pucillo en Rubel Tsegay Abraha.

Morele keuzes

Terraferma begint veelbelovend met een portret van de Siciliaanse vissersfamilie: Filippo en zijn grootvader die hardnekkig vasthouden aan het traditionele, moeizame vissersbestaan; Filippo's oudere, opportunistische broer Nino (Beppe Fiorello) die een strandbar uitbaat en toeristen animeert; en hun moeder Giulietta die haar man (ook een visser) verloor op zee en samen met Filippo naar hun garage verhuist om hun woning te kunnen verhuren aan toeristen. 

Filippo Pucillo.

De introductie van het vluchtelingenverhaal zorgt voor een extra dimensie in deze kleine, realistische familiekroniek, maar de uitwerking ervan is wat te moralistisch. Jammer, want de cast zou hun personages misschien verder hebben kunnen uitdiepen indien het scenario wat boeiender geweest was. Alleen Donatella Finochiarro slaagt er in om echt te beklijven in haar mooie bijrol van de moeder die heen en weer geslingerd wordt tussen eigenbelang en gewetenswroeging.

Donatella Finochiarro als de moeder Giulietta.

Timnit T.

Terraferma werd goeddeels opgenomen op de Siciliaanse eilandjes Linosa en Lampedusa. In 2009 spoelde op Lampedusa ook echt een bootje met Afrikaanse migranten aan. Het bootje was naar verluidt drie weken onderweg geweest en geen enkel passerend vaartuig had hulp geboden. Aan boord werden ruim 70 lijken aangetroffen. Slechts vijf opvarenden overleefden de beproeving. Beelden van het drama gingen destijds de wereld rond. Eén van de overlevenden was Timnit T.: een 27-jarige vrouw uit het Afrikaanse land Eritrea. Regisseur Emanuele Crialese -zelf een Siciliaan- spoorde haar op via het Hoog Commissariaat voor Vluchtelingen van de Verenigde Naties (UNHCR) en vroeg haar om in Terraferma de rol van Sara te spelen: de Afrikaanse vrouw die opgevangen wordt door Filippo en zijn familie. Timnit T. woont tegenwoordig in Nederland, is intussen getrouwd en zwanger van haar eerste kind. Hoe het met haar personage in Terraferma afloopt, verklappen we niet en zal u zelf moeten ontdekken...

Timnit T. speelt eigenlijk zichzelf.

Terraferma werd op het Filmfestival van Venetië bekroond met de Speciale Prijs van de Jury (voor de derde beste film in competitie). 

JN.

Terraferma (Italië/Frankrijk-2011): in de bioscoop vanaf 25 april 2012.

Met: Filippo Pucillo, Donatella Finocchiaro, Mimmo Cuticchio, Timnit T. en Beppe Fiorello.

Genre: sociaal drama

Mimmo Cuticchio als grootvader Ernesto.