Een hete neo noir misdaadthriller

 Body Heat  van Lawrence Kasdan     ★★★★

Tijdens een snikhete zomer in een kuststadje in het Zuiden van de Amerikaans staat Florida ontmoet de lakse advocaat en hitsige rokkenjager Ned (doorbraakrol van William Hurt) een zeer mooie, stijlvolle, zelfzekere en charismatische vrouw die zich voorstelt als Matty (bioscoopdebuut van Kathleen Turner). Ned flirt met haar, maar Matty waarschuwt hem dat zij getrouwd is. Toch beginnen zij stiekem een erotische affaire. Matty's rijke maar antipathieke echtgenoot Edmund (bijrol van Richard Crenna) is volgens haar "klein en gemeen en zwak". Stilaan groeit bij Matty en Ned het snode plan om Edmund te vermoorden, zodat Matty diens fortuin kan erven en vrij is om een nieuw leven te beginnen met Ned...

Kathleen Turner als Matty, en William Hurt als Ned.

Regiedebuut

Body Heat (bekijk de hele film hier) dateert van 1981 en was het zelfgeschreven regiedebuut van Lawrence Kasdan, die voordien de scenario's schreef van de razend populaire kaskrakers Star Wars: Episode V: The Empire Strikes Back (1980) en Raiders of the Lost Ark (1981). 

Ook Body Heat was een financieel succes. Het productiebudget bedroeg zo'n 9 miljoen dollar en de film bracht in de Amerikaanse bioscopen alleen al ruim 24 miljoen dollar op. 

Neo noir

Body Heat is een uitstekende neo noir misdaadthriller, die herinnert aan klassieke films noirs zoals Double Indemnity van Billy Wilder uit 1944 (bekijk de hele film hier) en The Postman Always Rings Twice van Tay Garnett uit 1946. 

Body Heat bevat de basisingrediënten van een volwaardige film noir, zoals: 

- een mannelijke antiheld (Ned) met fatale gebreken, die zich onweerstaanbaar aangetrokken voelt tot een mysterieuze femme fatale (Matty) die hem op het slechte pad leidt, terwijl het onduidelijk blijft of Matty misschien toch echt van Ned houdt dan wel een louter op geld beluste gold digger en zwarte weduwe is die hem misleidt en manipuleert om het fortuin van haar echtgenoot in handen te krijgen; 

- een complexe en spannende intrige, met boeiende plotwendingen, waarvan de puzzelstukken gradueel in elkaar beginnen te passen vanuit het perspectief van de protagonist (Ned); 

- een sfeervolle beeldvoering en mise-en-scène met veel nachtelijke scènes, clair-obscur en mist; 

- knipoogjes naar genreclichés, zoals een ouderwetse gleufhoed, rokende personages en streepvormige schaduwen van geopende jaloezieën;  

- een tragisch slot. 

Toch zijn er verschillen met de meeste klassieke films noirs: 

- Body Heat is geen zwart-wit film, maar werd opgenomen in Eastmancolor;

- het verhaal speelt zich niet af in een donkere, kille grootstad, maar in een kuststadje in het zonnige Zuiden van Florida tijdens een hete zomer;

- de erotische relatie tussen Ned en Matty wordt niet gesuggereerd, maar daadwerkelijk getoond in onthullende naakt- en seksscènes.

Bovenstaande kenmerken maken van Body Heat een broeierige, koortsige neo noir die latere neo noir misdaadthrillers inspireerde zoals Blood Simple (1984) van de gebroeders Coen (bekijk de hele film hier), Black Widow (1987) van Bob Rafelson, The Hot Spot (1990) van Dennis Hopper (bekijk de hele film hier), Basic Instinct (1992) van Paul Verhoeven, China Moon (1994) van John Bailey (bekijk de hele film hier), The Last Seduction (1994) van John Dahl, Jade (1995) van William Friedkin, en The Killer Inside Me (2010) van Michael Winterbottom (lees onze recensie hier en bekijk de trailer hier).

Sfeervol vakwerk

In november 1981 sloeg de volgens ons zwaar overroepen Amerikaanse filmrecensente Pauline Kael (1919-2001) de plank volledig mis door Body Heat ten onrechte de grond in te boren in het tijdschrift The New Yorker. Dat zijn we van haar gewoon, want Kaels filmrecensies zaten er heel vaak compleet naast, zoals ook blijkt uit onze bloemlezing van de talrijke andere kemels van Pauline Kael. 

In haar recensie van Body Heat beweerde Kael onder meer dat Kasdan het film noir-genre blijkbaar niet begreep en dat Body Heat een clichématige, onnozele ("silly"), slaapverwekkende en leeg ("void") aanvoelende film is die "alles" zou missen wat het film noir-genre genietbaar maakt. Onzin, want het meeslepende verhaal, de overtuigende vertolkingen van Hurt en Turner als de hoofdpersonages, de sfeervolle mise-en-scène, de erotische ondertoon en de zwoele jazzy muziek van John Barry maken van Body Heat een geslaagde neo noir variant op klassieke films noirs. 

Sommige bijrollen hadden beter gekund (zie verder). Maar voor het overige mist Body Heat uitsluitend wat meer visuele panache. Begrijp ons niet verkeerd: heel wat scènes zijn sfeervol belicht, maar het production design en het camerawerk zijn soms wisselvallig (een euvel in heel wat films uit de jaren 80). Spijts die gebreken, blijft Body Heat echter overeind als een fascinerende erotische misdaadthriller. 

Dat Kael onzin uitkraamde, blijkt ook uit haar onterechte kritiek op de vertolkingen van William Hurt en Kathleen Turner. 

Volgens Kael bezondigde Turner zich dermate aan overacting in haar belichaming van Matty's verleidelijkheid dat elke sensualiteit in de kiem gesmoord wordt: "she works on her smolder with such diligence that if she has any sensuality in her it's completely blocked. In general, the most embarrassing thing a performer can do is to act more sexy than he or she appears to be (...)". Vervolgens sprak Kael zichzelf tegen door te beweren dat Turner zo afstandelijk ("so remote") overkomt als Matty "that she isn't even embarrassing". Kael legde daarbij niet uit hoe je kunt overacteren én tegelijk afstandelijk overkomen... 

Ons inziens is Turner perfect gecast als Matty en zet zij een uitstekende acteerprestatie neer. Vanaf het eerste moment dat zij zelfzeker in beeld verschijnt, gekleed in een eenvoudige maar stijlvolle, nauw aansluitende witte jurk, begrijp je als kijker meteen waarom deze bloedmooie, slanke, hoogbenige, classy en enigmatische vrouw het hoofd van Ned op hol kan brengen. Op dat moment weten we immers reeds dat Ned gevoelig is voor vrouwelijk schoon. Later in de film geeft Ned een plagend compliment aan Matty: "Maybe you shouldn't dress like that." Matty antwoordt: "This is a blouse and a skirt. I don't know what you're talking about." Ned besluit gevat: "You shouldn't wear that body." Maar ook tegen zulke typische film noir-dialogen in Body Heat maakte Kael bezwaar omdat die dialogen volgens haar niet met de nodige humoristische zelfrelativering uitgesproken werden. Hoe dan ook, volgens ons vertolkt Turner de zwijgzame kracht en het ingehouden sex appeal van Matty aanvankelijk met gepaste terughoudendheid, wat het tégendeel is van overacting. Ook later, wanneer Matty zich wat extraverter en intenser gedraagt en zij meermaals haar liefde verklaart aan Ned, acteert Turner op een ambivalente en gecontroleerde wijze, alsof Matty iets te verbergen heeft, waardoor het voor Ned én de kijker onduidelijk blijft of en in hoeverre Matty (on)eerlijk en (on)betrouwbaar is, wat bijdraagt tot de spanning. Dankzij Turners genuanceerde en meerzinnige vertolking is en blijft Matty, zelfs na afloop van de onthullende slotscène op een exotisch strand, tot op zekere hoogte een fascinerend raadsel. Je blijft je afvragen: "Misschien houdt ze toch van Ned? Niet zoveel als van zichzelf, maar toch...?" Kortom, Turner belichaamt in Body Heat één van de meest memorabele femmes fatales in de filmgeschiedenis. Haar opmerkelijke bioscoopdebuut als Matty katapulteerde haar naar de top van de meest gevraagde Hollywoodactrices in de jaren 80: check out haar uitstekende vertolkingen in onder meer Romancing the Stone (1984), Crimes of Passion (1984), Prizzi's Honor (1985), The Jewel of the Nile (1986), Peggy Sue Got Married uit 1986 (één van onze favoriete komedies) en The War of the Roses uit 1989 (ook één van onze favoriete komedies).  

Kathleen Turner als de ondoorgrondelijke femme fatale.

Met betrekking tot William Hurt, had Kael gelijk dat zijn rol als Ned geen bravoure nodig heeft. Ned is immers geen held, maar een manipuleerbare advocaat in de ban van een femme fatale. Volgens Kael zou dat verklaren waarom Hurts vertolking in Body Heat "his least entertaining screen performance yet" was en de kijker zich niet met Ned zou kunnen identificeren, terwijl wij juist hebben genoten van Hurts menselijke-al-te-menselijke uitstraling als de allesbehalve domme maar toch ietwat naïeve en slome Ned wiens obsessieve verlangen naar Matty ten koste gaat van zijn als zodanig reeds wankele morele principes, waarmee de doorsneekijker zich dus wél kan identificeren want de doorsneekijker is evenmin een held.

William Hurt als de manipuleerbare antiheld.

     

Vreemd genoeg, prees Kael wel Ted Danson in zijn bijrol als Neds vriend Peter Lowenstein: de plaatselijke assistent van de openbare aanklager. Als er één acteur is die zich in Body Heat soms (een beetje) bezondigt aan overacting, dan is het wel Ted Danson. 

Ted Danson als de assistent van de openbare aanklager.

Bovendien negeerde Kael dat J.A. Preston nogal vlak overkomt in zijn vertolking van de eveneens met Ned bevriende politiedetective Oscar Grace. 

J.A. Preston als de politiedetective.

Een jonge en in 1981 nog relatief onbekende Mickey Rourke speelt een bijrolletje als een schimmige explosievenexpert. Kael merkte terecht op dat Rourke zijn personage realistisch vertolkte. 

Mickey Rourke als de schimmige explosievenexpert.

Tot slot beweerde Kael dat Body Heat, spijts de zweterige aanblik van het tragiromantische koppel Ned en Matty, formalistisch en geenszins passioneel aanvoelt. Nogmaals onzin, want het kloppende hart van Body Heat is precies Neds zweterige passie (voor seks en geld) die hem bindt aan Matty. 

JN.

Body Heat (USA-1981): beschikbaar op dvd en blu-ray disc, alsook te bekijken via onderstaande link.

Met: William Hurt, Kathleen Turner, Ted Danson, J.A. Preston, Richard Crenna en Mickey Rourke.

Genre: neo noir / misdaadthriller / erotiek / mysterie / romantisch drama

Klik op de oranje link om de hele film te bekijken: Body Heat - full movie